Rozdział |
Lp. |
Temat |
Poziomy wymagań
|
||||
konieczny |
podstawowy |
rozszerzający |
dopełniający |
wykraczający |
|||
I. Afryka |
1.
|
Po obu stronach równika –
środowisko przyrodnicze Afryki |
Uczeń: • wskazuje
Afrykę •
wymienia nazwy stref klimatyczno-roślinno- •
wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Afryki
wybrane elementy linii brzegowej, krainy geograficzne, rzeki |
Uczeń: • wyjaśnia
znaczenie terminu „pustynnienie” •
określa położenie geograficzne Afryki • podaje
cechy linii brzegowej Afryki • wymienia czynniki geograficzne kształtujące klimat Afryki •
przyporządkowuje strefom klimatycznym Afryki odpowiednie formacje roślinne i
typy gleb •
opisuje występowanie wód powierzchniowych w Afryce •
opisuje sposoby gospodarowania |
Uczeń: •
określa położenie matematyczno- •
określa cechy ukształtowania powierzchni Afryki • omawia wpływ
wybranych czynników klimatotwórczych • wyjaśnia
występowanie stref klimatyczno- •
charakteryzuje klimat, formacje roślinne oraz gleby w poszczególnych strefach
klimatyczno- •
oblicza rozciągłość południkową |
Uczeń: •
porównuje linię brzegową Afryki z linią brzegową innych kontynentów •
wykazuje na przykładzie strefy Sahelu związek pomiędzy formami gospodarowania
człowieka a zasobami wodnymi •
wyjaśnia mechanizm powstawania systemu rowów tektonicznych |
Uczeń: •
wyjaśnia przyczyny symetrycznego układu stref klimatyczno- •
uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania •
proponuje działania mające na celu zahamowanie procesu pustynnienia w strefie
Sahelu |
2.
|
Problemy mieszkańców Afryki |
•
wyjaśnia znaczenie terminu „gęstość zaludnienia” • podaje
liczbę ludności Afryki •
wymienia nazwy odmian ludzkich zamieszkujących Afrykę •
wymienia przyczyny ubóstwa państw Afryki •
wymienia nazwy najgęściej i najsłabiej zaludnionych obszarów w Afryce •
wymienia problemy mieszkańców Afryki |
• wyjaśnia znaczenie terminów: „eksplozja demograficzna”, „przyrost naturalny”, „współczynnik przyrostu naturalnego”, „produkt krajowy brutto (PKB), „wskaźnik rozwoju społecznego (HDI)” •
omawia zróżnicowanie ludności Afryki •
opisuje zmiany liczby ludności w Afryce •
omawia przyczyny eksplozji demograficznej w Afryce •
opisuje, na podstawie mapy, rozmieszczenie ludności w Afryce •
opisuje problemy mieszkańców Afryki |
•
identyfikuje przyczyny ubóstwa społeczeństwa Afryki •
omawia wartość HDI na
podstawie mapy tematycznej •
ocenia wpływ warunków naturalnych •
wymienia przyczyny •
oblicza współczynnik przyrostu naturalnego |
•
wyjaśnia przyczyny •
analizuje przyczyny • analizuje
przyczyny •
określa związki pomiędzy problemami wyżywienia, występowaniem chorób |
•
uzasadnia twierdzenie, że Afryka jest najbiedniejszym kontynentem świata •
proponuje działania mające na celu ograniczenie problemów mieszkańców Afryki
(głodu, konfliktów zbrojnych, niedostatku wody pitnej, AIDS) |
|
3.
|
Najlepiej rozwinięte gospodarczo
państwa Afryki |
•
wskazuje Egipt i RPA na mapie świata, podaje nazwy ich stolic oraz nazwy
państw sąsiadujących z tymi krajami •
wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego Egiptu •
wymienia nazwy obszarów gęsto zaludnionych w Egipcie •
wymienia nazwy surowców mineralnych występujących •
wymienia najważniejsze cechy gospodarki RPA •
wyjaśnia znaczenie Kanału Sueskiego |
•
charakteryzuje położenie geograficzne oraz środowisko przyrodnicze Egiptu •
analizuje gęstość zaludnienia •
omawia czynniki decydujące •
opisuje warunki sprzyjające rozwojowi gospodarki w Egipcie •
opisuje wybrane atrakcje turystyczne Egiptu •
przedstawia pozytywne •
przedstawia uwarunkowania rozwoju gospodarczego RPA •
opisuje warunki życia na terenach uprzemysłowionych |
•
opisuje, na podstawie mapy gospodarczej, czynniki warunkujące rozmieszczenie
obszarów koncentracji przemysłu i rolnictwa •
wykazuje znaczenie turystyki dla gospodarki Egiptu •
analizuje zmiany •
analizuje udział i miejsce RPA w światowym wydobyciu surowców mineralnych •
wykazuje rolę surowców mineralnych |
•
wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi •
analizuje dane statystyczne dotyczące struktury eksportu RPA •
wykazuje zależności między warunkami przyrodniczymi |
•
wykazuje, że Egipt jest jednym •
wykazuje korzyści wynikające ze strategicznego położenia Egiptu •
wykazuje, że RPA jest najbogatszym krajem Afryki |
|
Ameryka |
4.
|
Od bieguna do bieguna – środowisko
przyrodnicze Ameryki |
•
wskazuje Amerykę na mapie świata •
wyjaśnia znaczenie terminów: „Ameryka Łacińska”, „Ameryka Środkowa” •
wskazuje wybrane elementy linii brzegowej Ameryki na mapie oraz podaje ich
nazwy •
wymienia czynniki geograficzne kształtujące klimat Ameryki •
wskazuje na mapie najważniejsze krainy geograficzne, rzeki |
•
określa położenie geograficzne Ameryki •
opisuje przebieg granicy między Ameryką Północną •
analizuje znaczenie Kanału Panamskiego •
opisuje linię brzegową Ameryki •
przyporządkowuje strefom klimatycznym charakterystyczną dla nich roślinność • wskazuje
na mapie oraz nazywa obszary aktywne sejsmicznie |
•
określa położenie matematyczno- •
wykazuje wpływ rzeźby terenu na cechy klimatu Ameryki •
opisuje cechy klimatu Ameryki Północnej •
wyjaśnia przyczyny wulkanizmu i trzęsień ziemi w Ameryce •
wykazuje wpływ wybranych czynników klimatotwórczych |
•
oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową Ameryki •
porównuje linię brzegową •
omawia skutki południkowego układu form rzeźby terenu •
wykazuje wpływ klimatu na rozmieszczenie roślinności w Ameryce |
•
wykazuje związki między budową geologiczną •
wyjaśnia mechanizm powstawania tornad |
5.
|
Mozaika społeczna Ameryki |
• wymienia
nazwy rdzennych mieszkańców Ameryki oraz odmian ludzkich zamieszkujących
Amerykę •
wyjaśnia znaczenie terminów: „imigracja”, „emigracja” •
wyjaśnia przyczyny zróżnicowania ludności Ameryki •
wskazuje na mapie obszary gęsto i
słabo zaludnione oraz podaje ich nazwy •
wskazuje na mapie największe miasta Ameryki i wymienia ich nazwy |
•
wyjaśnia znaczenie terminu „saldo migracji” •
wyjaśnia pochodzenie ludności Ameryki •
opisuje wielkie migracje w dziejach Ameryki • wykazuje zróżnicowanie ludności Ameryki • analizuje saldo
migracji •
opisuje pochodzenie ludności Ameryki • wymienia przyczyny dużego zróżnicowania etnicznego i kulturowego ludności Ameryki •
opisuje, korzystając •
porównuje liczbę ludności w wybranych krajach Ameryki |
•
analizuje przyczyny •
wyjaśnia wpływ migracji na zróżnicowanie kulturowe i etniczne ludności
Ameryki •
porównuje strukturę etniczną w wybranych krajach Ameryki • wyróżnia główne cechy • analizuje, na
podstawie mapy, rozmieszczenie ludności w Ameryce Północnej i Południowej |
•
wykazuje zależności między warunkami naturalnymi •
wyjaśnia, dlaczego Ameryka określana jest mianem tygla kultur •
oblicza saldo migracji |
• analizuje przyczyny wzrostu liczby ludności Ameryki oraz prognozuje dalsze jej zmiany |
|
6.
|
Pierwsze mocarstwo świata – USA |
•
wskazuje na mapie świata Stany Zjednoczone, podaje nazwę ich stolicy i nazwy
państw sąsiadujących •
wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego Stanów Zjednoczonych • wymienia
nazwy najważniejszych surowców mineralnych wydobywanych •
przedstawia najważniejsze cechy gospodarki Stanów Zjednoczonych • wymienia
nazwy głównych roślin uprawianych na terenie Stanów Zjednoczonych •
wymienia nazwy regionów gospodarczych Stanów Zjednoczonych •
wyjaśnia znaczenie terminów: „megalopolis”, „technopolia” |
•
określa położenie geograficzne Stanów Zjednoczonych •
omawia cechy ukształtowania powierzchni Stanów Zjednoczonych •
wyjaśnia uwarunkowania wysokiego poziomu rozwoju gospodarczego Stanów
Zjednoczonych •
opisuje cechy rolnictwa Stanów Zjednoczonych •
wskazuje na mapie Stanów Zjednoczonych obszary rolnicze oraz wymienia ich
nazwy •
wskazuje na mapie oraz charakteryzuje regiony gospodarcze Stanów
Zjednoczonych • opisuje
zróżnicowanie ludności Stanów Zjednoczonych • wskazuje
na mapie największe aglomeracje Stanów Zjednoczonych oraz wymienia ich nazwy • wskazuje
na mapie regiony o największej gęstości zaludnienia w Stanach Zjednoczonych
oraz podaje ich nazwy |
• analizuje
strukturę PKB Stanów Zjednoczonych • ocenia
przyrodnicze •
charakteryzuje dominujący typ gospodarki rolnej •
analizuje strukturę użytkowania ziemi •
porównuje ruch pasażerski w portach lotniczych Stanów Zjednoczonych i innych
państw oraz formułuje wnioski •
określa rolę Stanów Zjednoczonych •
charakteryzuje oraz wskazuje na mapie megalopolis
wschodniego wybrzeża •
uzasadnia, że Stany Zjednoczone są krajem imigrantów |
•
analizuje uwarunkowania rozwoju przemysłu nowoczesnych technologii •
wykazuje wysoki poziom rozwoju gospodarczego Stanów Zjednoczonych •
wykazuje zależność między wysokim poziomem gospodarki •
wykazuje związki między gospodarką a warunkami środowiska |
•
udowadnia, że Stany Zjednoczone są potęga gospodarczą świata •
analizuje problem nielegalnej imigracji do Stanów Zjednoczonych |
|
7.
|
Zielone płuca świata – Brazylia |
•
wskazuje na mapie świata Brazylię i podaje nazwę jej stolicy • wskazuje
na mapie wybrane krainy geograficzne • wskazuje
na mapie największe miasta Brazylii i wymienia ich nazwy •
wymienia problemy wielkich miast Brazylii •
wymienia skutki wylesiania Amazonii |
•
określa położenie geograficzne Brazylii • opisuje portugalskie korzenie ludności Brazylii • wyjaśnia przyczyny
wysokiego poziomu urbanizacji w Brazylii • określa cechy
rozwoju •
charakteryzuje rozmieszczenie ludności Brazylii •
wyjaśnia znaczenie terminu „fawele” •
omawia działania podejmowane przez mieszkańców Brazylii •
opisuje konflikt interesów pomiędzy ekologicznymi skutkami wylesiania
Amazonii |
• analizuje skutki
gwałtownego wzrostu liczby ludności w wielkich miastach Brazylii • opisuje
uwarunkowania rozmieszczenia ludności Brazylii • analizuje
przyczyny •
wykazuje problemy wielkich miast Brazylii •
analizuje przyczyny |
•
analizuje zmiany poziomu urbanizacji w Brazylii •
analizuje naturalne •
wykazuje wpływ warunków naturalnych na rozmieszczenie ludności Brazylii |
•
przedstawia problemy Indian |
|
Australia |
8.
|
Australia
– kontynent na antypodach |
• wskazuje
na mapie świata Australię •
wymienia nazwy osobliwości przyrodniczych Australii •
wyjaśnia znaczenie terminu „endemit” •
wskazuje na mapie najważniejsze obiekty geograficzne Australii: rzeki,
jeziora i krainy geograficzne oraz podaje ich nazwy • wskazuje
na mapie Australii obszary o największej gęstości zaludnienia oraz obszary
niezamieszkane • wskazuje
na mapie największe miasta Australii oraz wymienia ich nazwy •
wymienia główne cechy gospodarki Związku Australijskiego •
omawia rozmieszczenie basenów artezyjskich |
•
określa położenie geograficzne Australii •
opisuje, korzystając • charakteryzuje cechy
klimatu oraz specyfikę świata roślin i zwierząt Australii na podstawie map
klimatycznych • wyjaśnia
znaczenie terminów: „basen artezyjski”, „studnia artezyjska” • opisuje rdzennych
mieszkańców Australii • wyjaśnia uwarunkowania rozwoju
hodowli owiec •
dokonuje podziału geograficznego Oceanii na podstawie mapy ogólnogeograficznej |
• wykazuje
przyczyny •
ocenia znaczenie wód artezyjskich •
analizuje uwarunkowania rozmieszczenia ludności w Australii i Oceanii •
omawia wybrane zagadnienia gospodarcze ze szczególnym uwzględnieniem roli
górnictwa i rolnictwa •
przedstawia, na podstawie map tematycznych, główne cechy gospodarki Związku
Australijskiego na tle warunków naturalnych |
• oblicza
rozciągłość południkową •
analizuje zależności między warunkami klimatycznymi •
ocenia warunki środowiska przyrodniczego Australii •
wyjaśnia zależności między warunkami środowiska przyrodniczego Australii a
sposobami gospodarowania |
•
porównuje, korzystając z map, środowisko przyrodnicze Australii ze
środowiskiem przyrodniczym innych kontynentów •
wykazuje zależność między symetrycznym położeniem Australii po obu stronach
zwrotnika Koziorożca |
Arktyka i Antarktyka |
9.
|
Lodowe pustynie |
•
wyjaśnia znaczenie terminów: „Arktyka”, „Antarktyka” •
wskazuje na mapie świata Arktykę •
wymienia główne cechy środowiska przyrodniczego Arktyki •
wyjaśnia znaczenie terminów: „góra lodowa”, „pak lodowy” •
wymienia najważniejsze zmiany obserwowane |
• przedstawia cechy położenia
Arktyki • wyjaśnia uwarunkowania cech środowiska przyrodniczego Antarktyki i Arktyki •
opisuje działalność człowieka w Arktyce • wymienia
główne cechy •
wymienia nazwy dwóch polskich polarnych stacji badawczych |
•
opisuje czynniki warunkujące klimat obszarów okołobiegunowych •
wyjaśnia występowanie pokrywy lodowej •
omawia sytuację prawną Antarktyki •
wykazuje konieczność ochrony przyrody obszarów okołobiegunowych •
omawia wkład Polaków w badania obszarów polarnych |
• charakteryzuje
badania prowadzone przez naukowców •
porównuje środowisko przyrodnicze Arktyki i Antarktyki |
•
proponuje działania mające na celu zahamowanie niekorzystnych zmian |
Azja |
10.
|
Azja – kontynent
wielkich kontrastów |
•
wyjaśnia znaczenie terminu „Eurazja” •
wskazuje na mapie świata Eurazję i Azję •
wymienia przykłady kontrastów geograficznych Azji •
wskazuje na mapie wybrane elementy linii brzegowej Azji i podaje ich nazwy •
wymienia czynniki geograficzne kształtujące klimat Azji • wskazuje
na mapie najważniejsze krainy geograficzne, rzeki |
•
określa położenie geograficzne Eurazji •
charakteryzuje ukształtowanie powierzchni Azji •
opisuje cechy klimatu Azji na podstawie klimatogramów
i mapy klimatycznej •
charakteryzuje wybrane strefy roślinne Azji • opisuje
rozmieszczenie wód powierzchniowych w Azji na podstawie mapy •
przedstawia kontrasty geograficzne Azji •
opisuje, na podstawie mapy, granicę między Azją a Europą • oblicza
rozciągłość południkową |
•
omawia geograficzne czynniki warunkujące klimat Azji •
wykazuje wpływ klimatu na rozmieszczenie roślinności •
wyjaśnia, na czym polega kontrastowość klimatyczna Azji • wyjaśnia
przyczyny • wyjaśnia,
na czym polega promienisty układ wielkich systemów rzecznych Azji • przedstawia,
na podstawie map tematycznych, warunki przyrodnicze obszarów, na których
kształtowały się najstarsze azjatyckie cywilizacje |
•
porównuje linię brzegową •
wykazuje, na podstawie map tematycznych, |
•
porównuje, korzystając z map, środowisko przyrodnicze Azji • opisuje
osiągnięcia najstarszych cywilizacji azjatyckich |
11.
|
W rytmie monsunu |
•
wyjaśnia znaczenie terminu „monsun” • odróżnia monsun letni od monsunu zimowego •
wskazuje na mapie obszary występowania monsunu •
wyjaśnia znaczenie terminu „tarasy” |
•
omawia, na podstawie schematu, cyrkulację monsunową w Azji Południowej i Południowo- •
porównuje, na podstawie diagramu, wielkość produkcji ryżu w wybranych krajach •
wskazuje na mapie obszary odznaczające się intensywną uprawą ryżu i podaje
ich nazwy •
opisuje wymagania klimatyczno-glebowe ryżu |
•
wykazuje znaczenie tarasowania stoków •
wykazuje związek pomiędzy rytmem upraw •
opisuje przyrodnicze |
•
analizuje wpływ cyrkulacji monsunowej w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej na życie codzienne |
•
wykazuje znaczenie ryżu dla kultury społeczeństwa azjatyckiego |
|
12.
|
Chiny – najludniejszy kraj świata |
•
wskazuje na mapie Chiny, podaje nazwę ich stolicy oraz nazwy państw
sąsiadujących • wskazuje
na mapie krainy geograficzne oraz najważniejsze rzeki • podaje
liczbę ludności Chin •
opisuje bariery osadnicze w Chinach Zachodnich •
wymienia nazwy bogactw mineralnych Chin •
wskazuje najdynamiczniej rozwijające się działy gospodarki w Chinach •
wymienia nazwy głównych roślin uprawnych •
wymienia najważniejsze cechy gospodarki Chin |
•
określa położenie geograficzne oraz cechy środowiska przyrodniczego Chin •
wyjaśnia zjawisko zachwiania równowagi płci •
opisuje uwarunkowania rozwoju rolnictwa •
wyjaśnia zależność między warunkami przyrodniczymi •
opisuje uwarunkowania rozwoju gospodarczego Chin •
określa miejsce Chin •
wskazuje na mapie oraz nazywa obszary |
•
analizuje wykresy i dane dotyczące liczby ludności i współczynnika przyrostu
naturalnego w Chinach •
wyjaśnia, na czym polega chiński program kontroli urodzeń • określa cele i skutki programu kontroli urodzeń •
porównuje wartość PKB Chin z wartością PKB innych krajów •
wyjaśnia kierunki rozwoju gospodarczego Chin •
wskazuje zmiany znaczenia Chin • wykazuje
przyczyny migracji ludności Chin |
•
wykazuje zależności między warunkami przyrodniczymi •
analizuje przyczyny szybkiego rozwoju gospodarczego Chin |
•
omawia kontrasty przyrodnicze Chin •
wykazuje wpływ Chin na światową gospodarkę |
|
13.
|
Japonia – kraj kwitnącej
gospodarki |
•
wskazuje na mapie świata Japonię i podaje nazwę jej stolicy •
wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego Japonii •
opisuje skutki trzęsień ziemi, tajfunów i tsunami •
wymienia działania umożliwiające życie i gospodarowanie w trudnych warunkach
przyrodniczych •
wymienia japońskie produkty znane na całym świecie •
wymienia nazwy głównych roślin uprawnych •
przedstawia znaczenie rybołówstwa dla gospodarki Japonii •
podaje liczbę mieszkańców Japonii • wskazuje
na mapie wielkie miasta Japonii i wymienia ich nazwy •
wymienia najważniejsze cechy japońskiej gospodarki |
•
opisuje położenie geograficzne Japonii na podstawie mapy ogólnogeograficznej •omawia cechy środowiska przyrodniczego Japonii •
charakteryzuje klimat Japonii •
wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju Japonii po II wojnie światowej •
wyjaśnia znaczenie dużych nakładów finansowych na oświatę i badania naukowe • opisuje
udział usług w strukturze PKB • wyjaśnia znaczenie transportu dla gospodarki Japonii •
opisuje czynniki pozaprzyrodnicze sprzyjające
rozwojowi rolnictwa w Japonii • wyjaśnia
znaczenie terminu „marikultura” |
•
charakteryzuje geograficzne czynniki kształtujące klimat Japonii •
wyjaśnia wpływ cyrkulacji monsunowej na klimat Japonii • wykazuje
znaczenie czynników społeczno- • analizuje
strukturę eksportu Japonii i formułuje wnioski • wyjaśnia,
dlaczego główne ośrodki gospodarcze Japonii skoncentrowane są na wybrzeżach
tego kraju •
przedstawia przyczyny dużej gęstości zaludnienia na wyspie Honsiu |
•
opisuje skutki położenia Japonii w strefie aktywności wulkanicznej •
wykazuje przyczyny i znaczenie działań umożliwiających życie w trudnych
warunkach przyrodniczych •
wykazuje, że Japonia jest potęgą gospodarczą •
opisuje znaczenie marikultury dla gospodarki
Japonii |
•
wykazuje przyczyny i skutki spowolnienia gospodarczego Japonii |
|
14.
|
Indie – państwo bogaczy i nędzarzy |
• wskazuje
na mapie Indie, podaje nazwę ich stolicy oraz nazwy państw sąsiadujących • wskazuje
na mapie główne krainy geograficzne i rzeki Indii oraz wymienia ich nazwy •
podaje liczbę ludności Indii •
przedstawia uwarunkowania wysokiego przyrostu naturalnego w Indiach • wymienia nazwy głównych roślin uprawnych •
wymienia nazwy bogactw mineralnych Indii •
wymienia najważniejsze cechy gospodarki Indii • opisuje kontrasty
społeczne i gospodarcze w Indiach |
•
określa położenie geograficzne Indii •
omawia cechy środowiska przyrodniczego Indii •
omawia prognozy wzrostu liczby ludności Indii •
wyjaśnia znaczenie terminu „zielona rewolucja” •
opisuje poziom rozwoju rolnictwa Indii •
charakteryzuje uwarunkowania rolnictwa Indii •
wyjaśnia, dlaczego w Indiach występuje duże pogłowie bydła •
przedstawia czynniki rozwoju przemysłu w Indiach • wskazuje na mapie
gospodarczej Indii wybrane ośrodki przemysłu high-tech |
•
analizuje diagram ilustrujący zmiany liczby ludności w XX i XXI wieku •
wykazuje problemy związane ze stale zwiększającą się liczbą ludności Indii • wyjaśnia
przyczyny gwałtownego rozwoju nowoczesnych technologii w Indiach •
opisuje system kastowy społeczeństwa Indii |
•
analizuje poziom rozwoju gospodarczego Indii •
analizuje cechy indyjskiego rolnictwa •
wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju nowoczesnych usług w Indiach |
•
przewiduje społeczno- •
wykazuje wpływ hinduizmu na życie •
uzasadnia lokalizację okręgów przemysłowych w Indiach |
|
15.
|
Czarne złoto Bliskiego Wschodu |
•
wyjaśnia znaczenie terminu „Bliski Wschód” •
wskazuje na mapie ogólnogeograficznej państwa
należące •
wymienia cechy środowiska przyrodniczego •
wymienia nazwy państw, na których obszarze znajdują się najbogatsze złoża
ropy naftowej •
wyjaśnia znaczenie terminu „OPEC” •
opisuje cechy kultury islamskiej |
•
opisuje położenie geograficzne Bliskiego Wschodu •
wskazuje na mapie ogólnogeograficznej państwa
Bliskiego Wschodu i ich stolice oraz podaje ich nazwy •
opisuje warunki naturalne Bliskiego Wschodu •
charakteryzuje zasoby ropy naftowej na Bliskim Wschodzie • charakteryzuje
region Bliskiego Wschodu pod kątem kierunków • przedstawia
działania państw Bliskiego Wschodu mające na celu uniezależnienie się od
wydobycia ropy naftowej • charakteryzuje
gospodarkę krajów Bliskiego Wschodu, •
wskazuje na mapie |
•
wskazuje warunki przyrodnicze Bliskiego Wschodu niekorzystne dla działalności
gospodarczej człowieka • analizuje
rozmieszczenie, zasoby i wydobycie ropy naftowej na Bliskim Wschodzie na
podstawie map tematycznych • analizuje udział
państw Bliskiego Wschodu • analizuje wartość
PKB •
charakteryzuje Bliski Wschód pod kątem cech kulturowych, zasobów ropy
naftowej i poziomu rozwoju gospodarczego |
•
wykazuje korzyści gospodarcze i społeczne wynikające z eksportu ropy naftowej
oraz produktów powstałych •
porównuje wydobycie ropy naftowej z wartością PKB na jednego mieszkańca •
opisuje wpływ religii na gospodarkę krajów Bliskiego Wschodu i życie
muzułmanów • analizuje skutki konfliktów na Bliskim Wschodzie •
porównuje poziom życia mieszkańców poszczególnych krajów Bliskiego Wschodu |
•
uzasadnia tezę, że konflikty na Bliskim Wschodzie mają wpływ na globalną
gospodarkę |
|
Europa |
16.
|
Środowisko
przyrodnicze Starego Kontynentu |
•
wskazuje na mapie świata Europę •
wskazuje na mapie wybrane elementy linii brzegowej Europy • wskazuje
na mapie wybrane niziny, wyżyny i góry Europy oraz wymienia ich nazwy •
wymienia cechy ukształtowania powierzchni Europy • wskazuje
na mapie wybrane europejskie rzeki i jeziora oraz wymienia ich nazwy |
•
określa położenie geograficzne Europy •
charakteryzuje linię brzegową Europy na podstawie mapy •
porównuje średnią wysokość Europy ze średnią wysokością innych kontynentów •
wykazuje typowo nizinny charakter ukształtowania powierzchni Europy •
przedstawia czynniki geograficzne wpływające na klimat Europy •
opisuje klimat Europy na podstawie mapy •
wyjaśnia znaczenie terminu „kontynentalizm klimatu” •
charakteryzuje wybrane strefy roślinne Europy •
opisuje rozmieszczenie wód powierzchniowych w Europie na podstawie mapy |
• opisuje położenie
geograficzne i granice Europy z innymi kontynentami na mapie ogólnogeograficznej świata • porównuje linię
brzegową Europy z linią brzegową innych kontynentów • porównuje ukształtowanie powierzchni
Europy •
wyjaśnia wpływ zlodowaceń na rzeźbę powierzchni Europy •
wyjaśnia zależności między typem klimatu a występowaniem formacji roślinnych •
wyjaśnia wpływ działalności rzek na rzeźbę powierzchni Europy •
wyjaśnia genezę wybranych europejskich jezior |
• oblicza
rozciągłość południkową •
przedstawia genezę powstawania gór •
wykazuje wpływ czynników geograficznych na cechy klimatu Europy •
wykazuje związki między budową geologiczną |
•
wykazuje następstwa południkowej |
17.
|
Europa – kontynent nowych państw |
•
omawia przemiany polityczne w Europie po 1989 roku •
wymienia nazwy wybranych krajów Europy •
wyjaśnia znaczenie terminu „terytorium zależne” •
wskazuje najmniejsze |
• wyjaśnia przyczyny zmian na mapie politycznej Europy po 1989 roku •
wyjaśnia skutki rozpadu ZSRR •
wymienia nazwy wybranych krajów Europy i ich stolic •
wskazuje na mapie kraje położone zarówno w Europie, jak i w Azji oraz
wymienia ich nazwy |
•
przedstawia terytoria zależne wybranych krajów •
wyjaśnia znaczenie terminu „suwerenność” |
•
wykazuje znaczenie procesów integracyjnych zachodzących w Europie •
opisuje cele i zadania Unii Europejskiej |
•
analizuje przyczyny rozpadu ZSRR •
wyróżnia regiony geopolityczne Europy |
|
18.
|
Europa się starzeje |
•
podaje liczbę ludności Europy •
wymienia przyczyny niskiego przyrostu naturalnego •
wymienia nazwy krajów o najniższym •
wymienia nazwy krajów, które zamieszkuje ludność o największej średniej
długości życia •
wymienia czynniki wpływające na długość życia w Europie |
•
opisuje liczbę ludności Europy na tle liczby ludności świata •
przedstawia zmiany liczby ludności •
analizuje przyczyny •
porównuje współczynnik przyrostu naturalnego w wybranych krajach Europy •
porównuje udział ludności powyżej 65 roku życia w strukturze wiekowej
wybranych państw Europy •
porównuje strukturę wiekową ludności Europy i Afryki |
•
wykazuje, że tempo wzrostu liczby ludności •
analizuje piramidę płci •
porównuje wartość współczynnika przyrostu naturalnego z odsetkiem ludności
powyżej 65 roku życia i formułuje wnioski • wyjaśnia przyczyny starzenia się europejskich społeczeństw • wykazuje konsekwencje
starzenia się społeczeństw europejskich |
•
analizuje prognozy zmian demograficznych •
uzasadnia twierdzenie, że społeczeństwo europejskie się starzeje • wyjaśnia
przyczyny |
•
analizuje problemy demograficzne Europy |
|
19.
|
Ludność i urbanizacja |
•
opisuje różnice w wyglądzie osób pochodzących z różnych części Europy •
wymienia odmiany człowieka zamieszkujące Europę •
wymienia nazwy rodzin językowych, do których należą języki europejskie •
wymienia nazwy państw, w których obowiązuje więcej niż jeden język urzędowy •
wymienia przykłady zróżnicowania kulturowego mieszkańców Europy • wskazuje
na mapie obszary o największej •
wskazuje na mapie największe miasta Europy oraz wymienia ich nazwy •
opisuje, na podstawie mapy, położenie Londynu |
•
wyjaśnia znaczenie terminu „wielokulturowość” •
przedstawia zróżnicowanie językowe mieszkańców Europy •
opisuje strukturę wyznaniową mieszkańców Europy •
opisuje, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie regionalne, kulturowe,
narodowościowe •
opisuje rozmieszczenie ludności w Europie na podstawie mapy •
omawia przyczyny wysokiego wskaźnika urbanizacji w Europie •
wyjaśnia znaczenie terminu „metropolia” •
wyjaśnia, dlaczego Londyn jest nazywany „miastem świata” |
•
porównuje strukturę wyznaniową ludności •
opisuje, na podstawie mapy, rozmieszczenie ludów Europy •
opisuje przyczyny • omawia położenie oraz układ przestrzenny Londynu • przedstawia znaczenie Londynu jako światowej metropolii |
•
wykazuje wielokulturowość Europy •
wykazuje skutki wielokulturowości mieszkańców Europy •
wyjaśnia przyczyny warunkujące rozmieszczenie ludności w Europie |
•
uzasadnia, że Europa charakteryzuje się warunkami przyrodniczymi •
analizuje zróżnicowanie wskaźnika urbanizacji w wybranych krajach Europy |
|
20.
|
Surowe środowisko Europy Północnej |
• wyjaśnia znaczenie
terminu „kraje skandynawskie” •
wskazuje kraje Europy Północnej na mapie •
wymienia warunki przyrodnicze Europy Północnej niesprzyjające działalności
człowieka •
wymienia cechy środowiska przyrodniczego Europy Północnej sprzyjające
działalności człowieka •
wymienia nazwy głównych bogactw naturalnych krajów skandynawskich •
przedstawia główne działy przemysłu dynamicznie rozwijające się w krajach
Europy Północnej •
opisuje, na podstawie mapy, rozmieszczenie głównych ośrodków miejskich w
Europie Północnej |
• opisuje położenie państw Europy Północnej •
opisuje warunki przyrodnicze Europy Północnej •
wyjaśnia łagodzący wpływ prądu morskiego na cechy klimatu Europy Północnej • wyjaśnia
znaczenie terminu „okres wegetacyjny” • charakteryzuje
rolnictwo Europy Północnej • omawia znaczenie
upraw roślin • wykazuje
znaczenie położenia Skandynawii i omawia sposoby wykorzystania mórz • analizuje wielkość połowów ryb • przedstawia
wykorzystanie surowców odnawialnych |
•
charakteryzuje środowisko przyrodnicze krajów Europy Północnej •
wyjaśnia, dlaczego porty morskie położone za kołem podbiegunowym nie
zamarzają • wykazuje
zależności między warunkami klimatycznymi a typową roślinnością krajów Europy
Północnej • analizuje i ocenia strukturę użytkowania ziemi w Europie Północnej • ocenia poziom
życia mieszkańców Europy Północnej • wykazuje wpływ
warunków naturalnych na rozmieszczenie ludności w Europie Północnej •
wykazuje, na podstawie map tematycznych, związki między głównymi cechami
środowiska przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami rozwoju
gospodarczego |
•
wykazuje niekorzystny wpływ warunków środowiska przyrodniczego Europy
Północnej na działalność gospodarczą człowieka •
porównuje środowisko przyrodnicze krajów Europy Północnej |
•
charakteryzuje zjawisko odpływu ludności z obszarów północnej Skandynawii •
przedstawia walory turystyczne krajów Europy Północnej |
|
21.
|
Gospodarka |
• wyjaśnia znaczenie
terminu „kraje alpejskie” •
wskazuje kraje alpejskie na mapie ogólnogeograficznej,
wymienia nazwy tych państw oraz nazwy ich stolic •
wyjaśnia znaczenie terminu „granica wiecznego śniegu” • wymienia
czynniki decydujące •
wymienia wiodące działy gospodarki krajów alpejskich • opisuje
specyfikę rozmieszczenia ludności w Alpach •
wskazuje największe miasta alpejskie na mapie i wymienia ich nazwy |
• omawia położenie
krajów alpejskich na podstawie mapy ogólnogeograficznej • opisuje warunki
klimatyczne w Alpach • wyjaśnia
występowanie źródeł wielu rzek europejskich w Alpach • charakteryzuje
piętra klimatyczno-roślinne • opisuje rzeźbę
Alp • opisuje główne
kierunki rozwoju gospodarczego krajów alpejskich • charakteryzuje
strukturę przemysłu krajów alpejskich • ocenia warunki
rozwoju hydroenergetyki • opisuje
rozmieszczenie miast i gęstość zaludnienia w krajach alpejskich |
•
charakteryzuje środowisko przyrodnicze krajów alpejskich •
wykazuje wpływ gór na środowisko przyrodnicze i gospodarkę krajów alpejskich •
analizuje strukturę użytkowania ziemi •
wykazuje, że kraje alpejskie należą do państw wysoko rozwiniętych |
•
charakteryzuje czynniki decydujące o wykształceniu pięter
klimatyczno-roślinnych • wykazuje znaczenie
sektora usług turystycznych • wykazuje
odrębność kulturową mieszkańców gór |
•
charakteryzuje genezę rzeźby alpejskiej •
analizuje czynniki decydujące o rozwoju
sektora finansowego |
|
22.
|
Turystyczne bogactwo Europy
Południowej |
• wyjaśnia
znaczenie terminu „kraje śródziemnomorskie” •
wskazuje na mapie kraje Europy Południowej i wymienia nazwy ich stolic •
przedstawia turystyczną atrakcyjność regionu śródziemnomorskiego • wskazuje na mapie
wyspy położone na Morzu Śródziemnym i wymienia ich nazwy • wskazuje na mapie
góry znajdujące się na obszarze południowej Europy i wymienia ich nazwy • wyjaśnia znaczenie
terminu „makia” •
wymienia przykłady atrakcji turystycznych południowej Europy |
• omawia położenie
geograficzne krajów śródziemnomorskich na podstawie mapy ogólnogeograficznej • opisuje warunki
środowiska przyrodniczego krajów śródziemnomorskich • charakteryzuje
warunki klimatyczne i roślinność krajów śródziemnomorskich na podstawie map
tematycznych •
charakteryzuje walory przyrodnicze •
opisuje, na podstawie mapy tematycznej, rozmieszczenie najważniejszych
ośrodków turystycznych Europy Południowej |
•
wykazuje turystyczną atrakcyjność regionu śródziemnomorskiego •
opisuje wybrane atrakcje turystyczne regionu • analizuje infrastrukturę turystyczną i jej znaczenie dla rozwoju turystyki Europy Południowej •
wykazuje niekorzystny wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze • ukazuje
dziedzictwo kulturowe krajów śródziemnomorskich |
•
wykazuje atrakcyjność przyrodniczą Europy Południowej •
wykazuje związki między rozwojem turystyki a warunkami przyrodniczymi i
dziedzictwem kulturowym •
ocenia rolę turystyki w rozwoju gospodarczym krajów Europy Południowej |
•
wykazuje zależności miedzy wielkością ruchu turystycznego |
|
23.
|
Francja – rolnictwo XXI wieku |
•
wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Francję i
podaje nazwę jej stolicy •
wymienia czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze
warunkujące rozwój rolnictwa we Francji •
wymienia nazwy roślin uprawianych we Francji •
opisuje produkty charakterystyczne dla Francji |
•
opisuje położenie geograficzne Francji •
charakteryzuje warunki klimatyczno-glebowe warunkujące rozwój rolnictwa we
Francji • opisuje
ukształtowanie powierzchni terenu we Francji na podstawie mapy • wskazuje na mapie
gospodarczej • porównuje
wielkość plonów pszenicy w wybranych krajach
• charakteryzuje
Wspólną Politykę Rolną krajów Unii Europejskiej • identyfikuje cechy rolnictwa towarowego |
•
analizuje strukturę użytkowania ziemi we Francji •
wykazuje wpływ klimatu na rozmieszczenie upraw we Francji •
wykazuje, na przykładzie rolnictwa Francji, związek między warunkami
przyrodniczymi •
wykazuje, że przemysł środków transportu ma duże znaczenie dla gospodarki
Francji |
•
wykazuje wpływ czynników pozaprzyrodniczych •
dowodzi, że francuskie rolnictwo jest wysoko rozwinięte |
•ocenia,
na podstawie danych statystycznych, miejsce Francji |
|
Sąsiedzi Polski |
24.
|
Niemcy – potęga gospodarcza |
•
wymienia nazwy państw sąsiadujących •
wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Niemcy,
podaje nazwę stolicy tego państwa oraz nazwy krajów z nim sąsiadujących •
wskazuje na mapie główne krainy geograficzne • przedstawia
udział przemysłu w strukturze PKB Niemiec • wymienia nazwy wybranych
roślin uprawianych |
•
opisuje długości granic Polski z poszczególnymi państwami •
określa położenie geograficzne Niemiec na mapie ogólnogeograficznej • przedstawia
czynniki dynamicznego rozwoju gospodarczego Niemiec • wyjaśnia
znaczenie transportu dla gospodarki Niemiec • wymienia
przyczyny dobrego rozwoju gospodarczego Niemiec • przedstawia, na podstawie wskazanych źródeł informacji geograficznej, główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu Zagłębia Ruhry |
•
wykazuje wysoki poziom rozwoju gospodarczego Niemiec na podstawie wartości
PKB i struktury zatrudnienia •
wykazuje znaczenie usług dla gospodarki Niemiec •
analizuje działania Niemiec na rzecz ochrony środowiska •
przedstawia przyczyny spadku tempa rozwoju gospodarczego Niemiec na początku
XXI wieku •
wyjaśnia przyczyny •
opisuje uwarunkowania rozwoju rolnictwa Niemiec |
• wykazuje wysoki
poziom rozwoju przemysłu, rolnictwa i usług w Niemczech •
analizuje uwarunkowania rozwoju przemysłu przetwórczego i formułuje wnioski |
•
dowodzi, że Niemcy znajdują się w ścisłej czołówce najlepiej rozwiniętych
państw świata •
analizuje przyczyny migracji ludności do Niemiec |
25.
|
Słowacja i Czechy – wspólna
przeszłość, odrębna przyszłość |
•
wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Czechy i
Słowację, wymienia nazwy ich stolic oraz nazwy państw sąsiadujących •
wskazuje na mapie • wymienia
nazwy państw będących głównymi partnerami handlowymi Czech i Słowacji •
wymienia nazwy mniejszości narodowych zamieszkujących Czechy i Słowację |
•
opisuje położenie geograficzne Słowacji •
przedstawia wspólne cechy środowiska przyrodniczego Czech •
opisuje zasoby bogactw naturalnych Czech •
opisuje atrakcje Czech i Słowacji przyciągające turystów |
•
charakteryzuje •
wykazuje podobieństwa •
porównuje strukturę PKB oraz strukturę zatrudnienia Czech •
analizuje demograficzne podobieństwa i różnice Czech i Słowacji •
przedstawia problemy społeczności romskiej zamieszkującej Słowację |
•
podaje przyczyny rozpadu Czechosłowacji •
porównuje tempo rozwoju gospodarczego Czech i Słowacji oraz formułuje wnioski |
•
porównuje środowisko społeczno-gospodarcze południowych sąsiadów Polski oraz
formułuje wnioski •
projektuje tygodniowy pobyt na Słowacji, uwzględniając walory środowiska
przyrodniczego |
|
26.
|
Problemy gospodarcze oraz
demograficzne Litwy, Białorusi i Ukrainy |
•
wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Litwę,
Białoruś •
wskazuje na mapie główne krainy geograficzne •
wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego •
wymienia problemy demograficzne Białorusi, Litwy i Ukrainy •
wyjaśnia znaczenie terminu „depopulacja” |
•
opisuje położenie geograficzne Litwy, Białorusi i Ukrainy •
charakteryzuje •
przedstawia cechy gospodarki Litwy, Białorusi i Ukrainy •
przedstawia współczesne przemiany gospodarcze Ukrainy • przedstawia przyczyny ujemnego przyrostu naturalnego na Białorusi, Litwie i Ukrainie |
•
porównuje poziom rozwoju gospodarczego Litwy, Białorusi i Ukrainy •
opisuje uwarunkowania rozwoju gospodarki Litwy •
wyjaśnia przyczyny słabego rozwoju gospodarczego Białorusi •
opisuje uwarunkowania rozwoju rolnictwa na Ukrainie •
wyjaśnia przyczyny kryzysu gospodarczego na Ukrainie po rozpadzie ZSRR •
analizuje współczynnik przyrostu naturalnego •
przedstawia działania rządów Litwy, Białorusi •
opisuje atrakcje turystyczne Krymu |
•
analizuje historię powstania Litwy, Białorusi i Ukrainy •
wykazuje zróżnicowanie gospodarcze tych państw •
ocenia zasoby bogactw mineralnych Litwy, Białorusi i Ukrainy •
omawia efekty przemian gospodarczych, które nastąpiły na Białorusi, Litwie i
na Ukrainie •
wykazuje przyczyny |
•
porównuje środowisko społeczno-gospodarcze południowych |
|
27.
|
Rosja – największe państwo świata |
•
wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Rosję,
wymienia nazwę jej stolicy •
wskazuje na mapie główne krainy geograficzne, rzeki •
wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego Rosji •
wyjaśnia znaczenie terminu „wieloletnia zmarzlina” •
wymienia nazwy najgęściej zaludnionych obszarów Rosji •
wymienia najważniejsze problemy ludnościowe Rosji • wymienia
główne cechy rosyjskiej gospodarki •
wymienia przyczyny ujemnego przyrostu naturalnego w Rosji •
wymienia nazwy bogactw naturalnych Rosji |
•
określa położenie geograficzne Rosji na mapie ogólnogeograficznej •
omawia cechy ukształtowania powierzchni Rosji •
charakteryzuje strefy klimatyczno-roślinne Rosji •
opisuje rozmieszczenie ludności w Rosji na podstawie mapy gęstości
zaludnienia •
wyjaśnia przyczyny depopulacji w Rosji •
przedstawia przyczyny spadku współczynnika urodzeń w Rosji •
wskazuje na mapie •
opisuje zróżnicowanie etniczne, językowe • przedstawia uwarunkowania niewielkiego zaludnienia w części Rosji położonej na wschód od Uralu |
•
wykazuje konsekwencje przyrodnicze dużej rozciągłości równoleżnikowej •
wskazuje na mapie obszary występowania wieloletniej zmarzliny •
wykazuje wpływ występowania wieloletniej zmarzliny na działalność człowieka •
wykazuje zróżnicowanie przyrodnicze Rosji •
przewiduje skutki depopulacji w Rosji •
opisuje uwarunkowania rozwoju przemysłu w Rosji •
wykazuje, że gospodarka Rosji ma charakter surowcowy •
analizuje strukturę eksportu Rosji • omawia najważniejsze problemy rosyjskiego rolnictwa |
•
wykazuje zróżnicowanie warunków przyrodniczych oraz ich wpływ
na rozmieszczenie ludności •
analizuje zmiany przyrostu naturalnego •
wyjaśnia przyczyny •
wykazuje zróżnicowanie narodowościowe •
wyjaśnia rolę Rosji • wykazuje
zróżnicowanie gospodarcze Rosji |
• uzasadnia tezę, że Rosja jest krajem o wielkich możliwościach gospodarczych • przedstawia przyczyny dysproporcji społecznych w Rosji |