KLASA 1

 

Kryteria szczegółowe

LEKTURA I INNE TEKSTY KULTURY, NAUKA O JĘZYKU

WYMAGANIA

 

konieczne

(ocena: dopuszczający)

podstawowe

(ocena: dostateczny)

rozszerzone

(ocena: dobry)

dopełniające

(ocena: bardzo dobry)

UCZEŃ

Anthony de Mello Orzeł królewski

·     odtwarza fabułę utworu na poziomie dosłownym,

·     przedstawia się w kilku zdaniach

 

 

·     dostrzega przenośny charakter utworu,

·     przedstawia się w sytuacji oficjalnej i nieoficjalnej

 

·     formułuje wnioski wyjaśniające przenośne znaczenie tekstu,

·     przedstawia się w sytuacji oficjalnej i nieoficjalnej, stosując odpowiednie słownictwo

 

·     zestawia tekst z przypowieścią jako gatunkiem literackim,

wskazuje w utworze cechy przypowieści,

·     redaguje krótki tekst, w którym dokonuje autoprezentacji

 

Jan Twardowski

Podziękowanie

 

·     wskazuje formy pozwalające rozpoznać nadawcę i adresata wypowiedzi,

·     wymienia elementy przyrody przywołane w utworze,

·     wskazuje metafory dotyczące człowieka,

·     krótko opisuje swoje otoczenie

 

·     nazywa i określa nadawcę i adresata wypowiedzi,

·     wskazuje cechy przedstawionych składników przyrody, nazywa opisujące je środki językowe,

·     próbuje przełożyć język metafor na znaczenia dosłowne,

·     opisuje swoje otoczenie, stara się rozbudować wypowiedź

 

·     określa relacje między nadawcą i adresatem,

·     analizuje budowę epitetów, wyjaśnia ich funkcję w tekście,

·     wyjaśnia znaczenia wynikające z metafor,

·     opisuje swoje otoczenie, stosuje funkcjonalnie odpowiednie środki językowe

 

·     charakteryzuje postawę nadawcy wobec świata,

·     uogólnia wnioski dotyczące sposobu obrazowania przyrody, określa cechy opisanego świata,

·     na podstawie metafor formułuje wnioski dotyczące natury człowieka,

·     opisuje swoje otoczenie, wykorzystując wnioski z analizy tekstu

 

Hanna Kowalska-Pamięta

Pamiętnik jedynaczki

(fragment)

 

·     zna pojęcie świat przedstawiony,

·     wymienia bohaterów tekstu, krótko ich przedstawia,

·     wskazuje w tekście określenia dotyczące wyglądu postaci,

·     redaguje według wzoru krótki opis postaci

 

·     wylicza elementy świata przedstawionego,

·     określa relacje między bohaterami utworu,

·     porządkuje określenia dotyczące wyglądu postaci według podanej zasady,

·     redaguje samodzielnie opis postaci

 

·     wyjaśnia pojęcie świat przedstawiony,

·     wskazuje narratora utworu, dostrzega tożsamość narratora i bohatera,

·     uzupełnia określenia z tekstu własnymi propozycjami,

·     redaguje rozwinięty opis postaci

 

·     wymienia i określa elementy świata przedstawionego w tekście,

·     określa własny stosunek do narratorki (bohaterki) utworu,

·     uzupełnia i porządkuje określenia związane z wyglądem postaci według przyjętej przez siebie zasady,

·     redaguje opis postaci, stosuje bogate słownictwo nazywające i określające cechy wyglądu, stosuje porównania

 

Być albo nie być? Czasownik

·     rozpoznaje czasownik wśród innych części mowy,

·     wie, że czasownik jest odmienną częścią mowy,

·     rozpoznaje i tworzy formę osoby, liczby, rodzaju, czasu,

·     redaguje ogłoszenie według wzoru,

·     stosuje prawidłowo odmianę czasowników ruchu (iść, wejść) w czasie przeszłym

 

 

·     rozróżnia czasowniki nazywające czynności i stany,

·     rozpoznaje i tworzy stronę czynną i bierną, rozróżnia czasowniki przechodnie i nieprzechodnie,

·     redaguje samodzielnie krótkie ogłoszenie,

·     stosuje prawidłowo odmianę czasowników o poszerzonym temacie (umieć, rozumieć)

 

·     rozróżnia czasowniki w formie osobowej i nieosobowej,

·     odróżnia czasowniki dokonane od niedokonanych, określa aspekt czasownika,

·     redaguje ogłoszenie, stosując funkcjonalnie formy czasownika,

·     stosuje i prawidłowo zapisuje formy czasu przeszłego czasowników zakończonych na -ąć (wziąć)

 

·     wyjaśnia, czym wyróżnia się czasownik spośród wszystkich części mowy,

·     rozpoznaje i tworzy formy czasownika: osobę, liczbę, rodzaj, czas, stronę, aspekt,

·     redaguje ogłoszenie, stosując funkcjonalnie różnorodne formy czasownika,

·     stosuje prawidłowo odmianę trudnych czasowników

 

Lepiej zapamiętać. Trudne formy czasownika

·     stosuje prawidłowo odmianę czasowników ruchu (iść, wejść) w czasie przeszłym

 

·     stosuje prawidłowo odmianę czasowników o poszerzonym temacie (umieć, rozumieć)

 

·     stosuje i prawidłowo zapisuje formy czasu przeszłego czasowników zakończonych na -ąć (wziąć)

 

·     stosuje prawidłowo odmianę trudnych czasowników

 

Wśród portretujących i portretowanych. Strony czasownika

·     rozpoznaje stronę czynną i bierną czasownika, wie jaką funkcję pełnią w wypowiedzeniu

·     rozpoznaje i tworzy formy czynne i bierne czasownika, wyróżnia czasowniki przechodnie i nieprzechodnie

·     przekształca formy czynne czasowników na bierne i odwrotnie, stosuje je wypowiedzeniach w zależności od funkcji intencji wypowiedzi

·     tworzy dłuższe formy pisemne, swobodnie stosując formy czynne i bierne czsasowników

Barbara Ciwoniuk

Igor (fragment)

 

·     wie, że epika to jeden z rodzajów literackich,

·     odtwarza własnymi słowami zawartość treściową fragmentu powieści,

·     wskazuje w tekście słownictwo typowe dla języka potocznego,

·     zna układ graficzny listu,

·     redaguje krótki list (tradycyjny i e-mail) w sytuacji nieoficjalnej

 

·     wie, że obecność narratora stanowi główny wyróżnik epiki,

·     wymienia i określa elementy świata przedstawionego we fragmencie powieści,

·     odróżnia język potoczny od oficjalnego,

·     zna części kompozycyjne listu (tradycyjnego i internetowego),

·     redaguje rozwinięty treściowo list w sytuacji nieoficjalnej

 

·     wyjaśnia rolę narratora w utworze epickim,

·     wskazuje narratora utworu, wyszukuje w tekście informacje pozwalające go przedstawić,

·     wskazuje sytuacje, w których posłuży się językiem nieoficjalnym i oficjalnym,

·     przekształca list z języka nieoficjalnego na oficjalny, zachowując jego zawartość treściową

 

·     wyróżnia i nazywa dwa typy narratora, określa cechy każdego z nich,

·     charakteryzuje narratora na podstawie jego wypowiedzi,

·     wskazuje różnice między językiem oficjalnym a nieoficjalnym,

·     ma świadomość odmiany mówionej i pisanej języka,

·     redaguje list (tradycyjny i internetowy) w sytuacji oficjalnej i nieoficjalnej na ten sam temat

 

W trybie natychmiastowym. Tryby czasownika

·     rozpoznaje formy trybu oznajmującego, rozkazującego, przypuszczającego czasownika

·     wie, ze tryb przypuszczający wyróżnia cząstka -by

 

·     rozpoznaje i tworzy formy trybu oznajmującego, rozkazującego, przypuszczającego,

·     zna zasady pisowni cząstki -by

 

·     przekształca zdania, wykorzystując różne formy trybu czasownika,

·     zapisuje poprawnie cząstkę -by

 

·     formułuje informacje, polecenia, prośby, przypuszczenia, stosując odpowiednie formy trybu,

·     zapisuje je zgodnie z zasadami ortografii

 

Rafał Olbiński

Cala Polska czyta dzieciom (plakat)

 

·     wymienia i nazywa elementy przedstawione na plakacie,

·     tworzy dialog między postaciami przedstawionymi na plakacie

 

·     dostrzega kontrast jako zasadę kompozycyjną plakatu, wstępnie omawia kompozycję plakatu,

·     redaguje krótkie opowiadanie związane tematycznie z jednym z elementów plakatu

 

·     dostrzega znaczenia wynikające z kontrastu,

·     opisuje jeden z elementów przedstawionych na plakacie

 

·     wyjaśnia przenośne znaczenie elementów plakatu, formułuje przesłanie plakatu,

·     formułuje wnioski oceniające plakat, uzasadnia je

 

Wyobraża sobie Pani życie bez czytania? – wywiad z Dorotą Terakowską

·     na podstawie tekstu wymienia argumenty popierające tezę,

·     wypowiada się na temat lektur szkolnych,

·     redaguje według wzoru dedykację

·     uzupełnia argumenty pisarki własnymi,

·     wypowiada się na temat lektur szkolnych i podaje własne propozycje jej uzupełnienia,

·     samodzielnie redaguje dedykację

·     przedstawia własny pogląd na temat tez przedstawionych w wywiadzie,

·     przygotowuje wystawę ulubionych książek,

·     ciekawie i oryginalnie formułuje treść dedykacji

·     przygotowuje i przeprowadza ankietę,

·     przygotowuje zestawy informacji na temat wystawionych książek,

·     ciekawie i oryginalnie formułuje treść dedykacji wpisanej na odwrocie fotografii oraz do książki

Józef Baran Sztuka dom

 

·     wskazuje w tekście nazwy i określenia związane z teatrem,

·     dzieli tekst na części kompozycyjne, wyodrębnia sceny,

·     zbiera informacje na temat przeszłości swojej rodziny,

·     odtwarza zawartość treściową i kompozycję życzeń

 

·     wskazuje podobieństwa między teatrem a życiem,

·     przedstawia zawartość tematyczną kolejnych scen,

·     porządkuje informacje na temat swojej rodziny,

·     według podanej zasady redaguje samodzielnie życzenia we wskazanej sytuacji

 

·     komentuje znaczenia tekstu wynikające z zestawienia życia z teatrem,

·     opisuje obrazy poetyckie związane z kolejnymi scenami,

·     porządkuje informacje na temat swojej rodziny według ustalonej przez siebie zasady,

·     redaguje życzenia we wskazanej sytuacji, stosuje odpowiednie formy grzecznościowe

 

·     prezentuje zwartą wypowiedź na temat motywu życia jako teatru,

·     wyjaśnia metaforyczne znaczenie tytułu, nazywa wartości związane z życiem przedstawionej rodziny,

·     przedstawia informacje o przeszłości i tradycji swojej rodziny w wybranej przez siebie formie,

·     samodzielnie redaguje życzenia z zachowaniem wszystkich cech językowych i kompozycyjnych tej formy wypowiedzi

 

Janina Porazińska Kto mi dał skrzydła (fragment)

 

·     wie, że J. Kochanowski to jeden z najwybitniejszych pisarzy polskich,

·     wyodrębnia z tekstu wydarzenia,

·     przy pomocy nauczyciela redaguje streszczenie, korzystając z podanego planu wydarzeń

 

·     wie, kiedy żył i tworzył J. Kochanowski,

·     układa chronologicznie wydarzenia z tekstu,

·     samodzielnie układa plan wydarzeń, na jego podstawie przy wsparciu nauczyciela redaguje streszczenie

 

·     potrafi podać kilka informacji biograficznych z życia J. Kochanowskiego,

·     wydobywa z tekstu informacje, na podstawie których można odtworzyć realia historyczne,

·     redaguje samodzielnie plan wydarzeń i streszczenie

 

·     potrafi krótko wyjaśnić, dlaczego J. Kochanowski jest uznawany za jednego z najwybitniejszych pisarzy polskich,

·     na podstawie wprowadzenia i tekstu przedstawia J. Kochanowskiego jako twórcę, obywatela, gospodarza,

·     redaguje samodzielnie streszczenie, zachowuje wszystkie cechy tej formy wypowiedzi

 

Jan Kochanowski Na dom w Czarnolesie

 

·     wskazuje formy pozwalające rozpoznać nadawcę i adresata utworu,

·     wskazuje wersy zawierające prośby nadawcy

 

 

·     przedstawia nadawcę i adresata utworu,

·     odtwarza w języku sobie współczesnym treść próśb nadawcy,

 

·     rozpoznaje apostrofę jako środek poetycki wskazujący adresata,

·     korzysta z przypisów,

·     stara się przełożyć język utworu na wypowiedź współczesną,

 

·     określa relacje między nadawcą i adresatem utworu,

·     na podstawie wypowiedzi nadawcy określa jego stosunek do życia i świata

 

Adam Mickiewicz

Na ścianach soplicowskiego dworku

 

·     czyta płynnie tekst, odtwarza swoimi słowami jego treść,

·     wymienia nazwy przedmiotów opisanych w utworze, gromadzi podstawowe słownictwo do opisu przedmiotu,

·     przy pomocy nauczyciela redaguje krótki opis przedmiotu

 

·     wylicza i określa elementy świata przedstawionego,

·     wskazuje w tekście środki opisujące przedmioty, gromadzi i porządkuje słownictwo do opisu,

·     stara się samodzielnie zredagować opis przedmiotu

 

·     wymienia postacie historyczne wspominane w tekście, podaje informacje na ich temat,

·     nazywa odczucia i emocje bohatera wywołane widokiem przedmiotów,

·     samodzielnie redaguje wyczerpujący opis przedmiotu

 

·     na podstawie tekstu przedstawia i charakteryzuje wygląd wnętrza opisanego w utworze,

·     redaguje opis przedmiotu, stosuje bogate słownictwo nazywające cechy wyglądu

 

Nie tylko ludzie i rzeczy. Rzeczowniki

·     rozpoznaje rzeczownik wśród innych części mowy,

·     tworzy prawidłowe formy przypadków i liczby

 

·     odróżnia rzeczowniki pospolite i własne,

·     określa i tworzy prawidłowe formy przypadków, liczby, rodzaju

 

·     odróżnia rzeczowniki konkretne i abstrakcyjne,

·     potrafi wyodrębnić temat i końcówkę rzeczownika

 

·     wymienia kategorie nazywane rzeczownikami,

·     rozpoznaje rzeczowniki pospolite, własne, konkretne, abstrakcyjne,

·     określa i tworzy prawidłowe formy gramatyczne rzeczowników,

·     rozpoznaje temat i końcówkę rzeczownika

 

W gąszczu reguł. Trudne formy rzeczownika

·     wie, że istnieją rzeczowniki odmieniające się według odmiennych reguł,

·     stosuje prawidłowe formy rzeczowników przyjaciel, rok

 

·     zna rzeczowniki odmieniające się tylko w liczbie mnogiej,

·     stosuje ich prawidłowe formy

 

·     stosuje prawidłowe formy rzeczowników typu sędzia, oczy, Amerykanin

 

·     stosuje prawidłowo wszystkie formy rzeczowników o trudnej odmianie

 

Ewa Przybylska

Dzień kolibra (fragment)

 

·     wie, że rzeczywistość przedstawiona w utworze ma charakter fikcyjny,

rozróżnia świat rzeczywisty i fikcyjny,

·     opowiada własnymi słowami treść utworu,

·     przy niewielkiej pomocy redaguje opowiadanie o dalszych losach bohatera,

·     wymyśla tytuł opowiadania

 

·     wyjaśnia pojęcie fikcja literacka,

·     wskazuje fragmenty, na podstawie których można scharakteryzować bohatera,

·     samodzielnie redaguje opowiadanie o dalszych losach bohatera,

·     wprowadza dialogi

 

·     na podstawie tekstu potrafi wskazać związki między światem rzeczywistym i fikcyjnym,

·     komentuje zachowanie, reakcje, myśli bohatera,

·     nazywa jego emocje,

·     redaguje opowiadanie zawierające dialogi i opisy

 

·     wyjaśnia, na czym polega fikcja realistyczna,

·     wskazuje w tekście przykłady realistycznych elementów świata przedstawionego,

·     porównuje emocje bohatera z własnym doświadczeniem,

·     formułuje uogólnienia w postaci wniosków,

·     redaguje twórcze opowiadanie zakończone puentą

 

Tomek Tryzna Panna Nikt (fragment)

 

·     wymienia i krótko omawia elementy świata przedstawionego,

·     opowiada o wybranym wydarzeniu, określa rolę każdej z bohaterek biorącej w nim udział

 

·     wskazuje narratora, dostrzega subiektywny charakter narracji,

·     odtwarza i nazywa emocje bohaterek, ujawniające się w głównym wydarzeniu tekstu

 

·     rozpoznaje realistyczny charakter świata przedstawionego,

·     charakteryzuje bohaterki na podstawie ich działania i wypowiedzi, wstępnie je ocenia

 

·     komentuje elementy świata przedstawionego, podkreślając realizm konwencji i subiektywizm narracji,

·     określa, komentuje i ocenia relacje łączące obie bohaterki utworu

 

Opisywać i oceniać. Przymiotniki

·     rozpoznaje przymiotniki wśród innych części mowy,

·     podaje przykłady przymiotników,

 

 

·     wie, na jakie pytania odpowiada przymiotnik,

·     wie, przez jakie formy się odmienia,

 

·     wie, że przymiotnik podlega stopniowaniu,

·     zna stopnie przymiotnika,

 

 

 

 

·     stosuje prawidłowe formy gramatyczne przymiotnika,

·     stosuje różne sposoby stopniowania,

 

 

Nie zrobić błędu! Trudne formy przymiotnika

·     wie, że niektóre przymiotniki mają trudną odmianę

·     stara się prawidłowo stosować niektóre trudne formy odmiany przymiotnika

 

·     stosuje prawidłowe formy stopniowania przymiotników trudnych

·     stosuje prawidłową odmianę i stopniowanie trudnych form przymiotnika

Antoine de Saint-Exupéry Mały Książę

 

·     wylicza etapy wędrówki bohatera, opowiada przebieg jednego z nich,

·     łączy nazwy miejsc z odpowiednimi postaciami,

·     porządkuje informacje przedstawiające tytułowego bohatera,

·     rozpoznaje narratora utworu,

·     czyta ze zrozumieniem definicję symbolu,

·     wypisuje cytaty dotyczące przyjaźni,

·     formułuje krótko własną opinię na temat utworu

 

·     porównuje etapy wędrówki, wskazuje ich cechy wspólne,

·     przedstawia wygląd i zajęcia bohaterów utworu,

·     przedstawia tytułowego bohatera,

·     określa i przedstawia narratora utworu,

·     na podstawie definicji wyjaśnia pojęcie symbolu,

·     komentuje cytaty dotyczące przyjaźni,

·     formułuje własną ocenę utworu

 

·     wskazuje przyczyny podjęcia wędrówki, określa jej cel,

·     krótko charakteryzuje bohaterów,

·     opisuje wygląd tytułowego bohatera,

·     charakteryzuje narratora utworu,

·     wymienia elementy utworu, którym można przypisać symboliczne znaczenia,

·     rozwija myśli zawarte w cytatach dotyczących przyjaźni,

·     formułuje ocenę utworu, uzasadnia ją argumentami

 

·     dostrzega symboliczny charakter wędrówki, podaje przykłady podobnego motywu z innych utworów,

·     ocenia bohaterów,

·     wskazuje fantastyczne i realistyczne elementy związane z tytułowym bohaterem,

·     określa relacje łączące narratora z głównym bohaterem, nazywa uczucia, emocje narratora związane z postacią głównego bohatera,

·     określa symboliczne znaczenia elementów świata przedstawionego w utworze,

·     na podstawie cytatów wyjaśnia, jak rodzą się więzi przyjaźni,

·     bierze aktywny udział w forum dyskusyjnym na temat utworu

 

Wiktor Gomulicki

Wspomnienia niebieskiego

mundurka (fragment)

 

·     wskazuje elementy tekstu, na podstawie których można określić czas i realia wydarzeń,

·     odszukuje w podanych źródłach informacje o przywołanych w tekście postaciach biblijnych,

·     korzystając z wzoru, zapisuje dialog

 

·     porównuje opisaną rzeczywistość szkolną z własnym doświadczeniem,

·     wyjaśnia, kim były biblijne postacie przywołane w tekście,

·     samodzielnie zapisuje krótki dialog

 

·     formułuje wnioski wynikające z porównania,

·     wyjaśnia, z czego wynika skontrastowanie bohaterów utworu,

·     zapisuje rozbudowany dialog

 

·     komentuje i ocenia atmosferę panującą w opisanej szkole, zestawia ją z własnymi doświadczeniami szkolnymi,

·     wymienia pary bohaterów z innych utworów literackich lub filmowych przedstawionych w podobny sposób,

·     zapisuje dialog, korzystając z wszystkich graficznych sposobów zapisu

 

Jak się uczyć, żeby odnieść sukces? Przysłówki

 

·     rozpoznaje przysłówki wśród innych części mowy

 

·     wie, co nazywają i na jakie pytania odpowiadają przysłówki

 

·     wie, od jakich części mowy tworzone są przysłówki

 

·     prawidłowo stopniuje przysłówki

 

Stefan Żeromski Syzyfowe prace (fragment)

 

·     opowiada własnymi słowami przebieg wydarzeń,

·     przedstawia głównego bohatera fragmentu,

·     podaje z tekstu przykłady obrazujące proces rusyfikacji,

·     opowiada treść mitu o Syzyfie

·     wyodrębnia wydarzenia przedstawione we fragmencie,

·     wstępnie charakteryzuje głównego bohatera fragmentu,

·     opowiada o sposobach funkcjonowania szkoły przedstawionej w utworze,

·     wyjaśnia symboliczne znaczenia mitu

 

 

·     określa napięcie emocjonalne kolejnych wydarzeń,

·     charakteryzuje postawę życiową głównego bohatera fragmentu,

·     wymienia sposoby rusyfikacji opisane we fragmencie,

·     wyjaśnia przenośne znaczenie tytułu powieści

 

·     komentuje zachowanie bohaterów związane z kolejnymi wydarzeniami,

·     porównuje i próbuje ocenić postawy życiowe postaci przedstawionych we fragmencie,

·     przedstawia i komentuje sposoby przeciwstawiania się rusyfikacji,

·     wyjaśnia sposób i cel nawiązania powieści do mitu

 

Stefan Żeromski Dzienniki (fragmenty)

 

·     określa tematy kolejnych notatek w dzienniku,

·     opowiada w trzeciej osobie wybrany fragment

 

·     formułuje ogólny wniosek dotyczący tematyki dziennika jako gatunku,

·     wskazuje elementy biografii autora, które można rozpoznać w Syzyfowych pracach

 

·     wskazuje cechy dziennika jako gatunku,

·     wstępnie charakteryzuje autora dziennika

 

·     wyjaśnia, co odróżnia dziennik od utworów literatury pięknej,

·     charakteryzuje autora dziennika z dwóch różnych punktów widzenia

 

Aidan Macfarlane, Ann MacPherson Dziennik nastolatka (fragmenty)

 

·     w formie kartki z dziennika relacjonuje wydarzenie ze swojego życia

 

·     w formie kartki z dziennika relacjonuje spotkanie z inną osobą, przedstawia ją,

·     w formie kartki z dziennika pisze o swoich planach i marzeniach

 

·     w formie kartki z dziennika wyraża swoje opinie na wybrany przez siebie temat

 

Czworo oczu lepsze niż

dwoje? Liczebniki

 

·     rozpoznaje liczebnik wśród innych części mowy,

·     wie, co określają liczebniki,

 

 

·     rozpoznaje liczebniki główne i porządkowe,

·     stosuje prawidłowo ich formy,

 

 

·     wie, kiedy należy użyć liczebników zbiorowych,

·     stosuje prawidłowo ich formy,

 

 

 

·     stosuje prawidłowe formy liczebników ułamkowych i nieokreślonych,

·     stosuje prawidłową odmianę liczebników wielowyrazowych,

 

 

Liczyć nie jest łatwo. Trudne formy liczebnika

·     wie, że niektóre liczebniki mają trudną odmianę

·     stara się prawidłowo stosować niektóre trudne formy odmiany liczebnika

·     stosuje prawidłowe trudne formy odmiany liczebnika

·     stosuje prawidłową odmianę trudnych form liczebnika

Julian Tuwim Nauka

 

·     wskazuje cytaty związane z różnymi dziedzinami nauki,

·     wskazuje wyrazy i formy pozwalające rozpoznać osobę mówiącą

 

·     nazywa dziedziny nauki przywoływane w wierszu,

·     określa czas, ustala, czego dotyczy przeszłość, teraźniejszość, przyszłość

 

·     wyjaśnia dosłowne i uogólnione znaczenie tytułu,

·     charakteryzuje osobę mówiącą na podstawie jej wypowiedzi

 

·     dostrzega ironię w sposobie wypowiedzi podmiotu,

·     ustala, czego dotyczy ironia

 

Adam Bahdaj Telemach w dżinsach (fragment)

 

·     wymienia elementy świata przedstawionego w utworze,

·     wskazuje i przedstawia bohaterów utworu,

·     określa temat rozmowy bohaterów, wypisuje cytaty, które uważa za ważne dla tematu,

·     redaguje prostą instrukcję dotyczącą konkretnych działań

 

·     omawia elementy świata przedstawionego w utworze,

·     zaznacza fragmenty, na podstawie których można scharakteryzować bohaterów,

·     odtwarza własnymi słowami myśli zawarte w cytatach, próbuje je komentować,

·     redaguje instrukcję dotyczącą konkretnych działań, uwzględnia ich kolejność

 

·     dostrzega motyw wędrówki, wyjaśnia jego związek z problem poruszanym w rozmowie bohaterów,

·     charakteryzuje bohaterów, porównuje ich,

·     odtwarza refleksje bohaterów na temat rodzajów szczęścia, próbuje je komentować,

·     redaguje instrukcję na temat: Jak osiągnąć

szczęście?

 

·     podaje przykłady innych utworów literackich, w których występuje motyw wędrówki, wyjaśnia jego symboliczne znaczenia,

·     określa cele życiowe każdego z bohaterów,

·     rozwija myśli bohaterów na temat szczęścia własnymi refleksjami,

·     redaguje instrukcję na temat: Jak osiągnąć szczęście?, zachowuje jednolitą formę czasowników

 

Jakow Swiet Kolumb (fragment)

 

·     przedstawia krótko postać Krzysztofa Kolumba,

·     wybiera informacje do notatki, redaguje notatkę,

 

·     przedstawia okoliczności odkrycia dokonanego przez Kolumba,

·     porządkuje informacje do notatki, redaguje notatkę

 

·     wyjaśnia, na czym polega wielkość dokonań Kolumba,

·     redaguje notatkę, tytułuje ją

 

·     komentuje podane oceny postaci Kolumba,

·     redaguje notatkę, proponuje jej funkcjonalny zapis graficzny

 

Wieczni zastępcy”. Zaimki

·     wie, że zaimki mogą zastępować różne części mowy

 

·     rozpoznaje zaimki wśród innych części mowy

 

·     rozpoznaje zaimki ze względu na część mowy, którą zastępują, stosuje je w wypowiedziach

 

·     rozpoznaje zaimki ze względu na funkcję, jaką pełnią, stosuje je w wypowiedziach

 

Konstanty Ildefons Gałczyński Teatrzyk Zielona Gęś” ma zaszczyt przedstawić  Zakrycie Ameryki”

·     dostrzega tematyczny związek utworu z postacią Kolumba i jego dokonaniami

 

·     wskazuje cechy utworu łączące go z formami dramatycznymi

·     dostrzega w tekście humor, wskazuje jego przykłady

 

·     dostrzega absurd, podaje jego przykłady

 

Marek Kamiński Razem na biegun (fragment)

 

·     rozpoznaje motyw wędrówki na poziomie dosłownym, określa jej trasę,

·     wybiera z tekstu materiał językowy do opisu bieguna,

·     układa pytania, które chciałby zadać autorom zapisków,

·     korzystając z podanego wzoru, redaguje gratulacje

 

·     określa motywy i cele wędrówki bohaterów pojmowanej dosłownie,

·     opisuje wygląd bieguna,

·     porównuje zapiski obu bohaterów, wskazuje podobieństwa,

·     samodzielnie redaguje gratulacje we wskazanej sytuacji

 

·     wyjaśnia przenośne znaczenia wędrówki bohaterów

·     wylicza umiejętności pomocne przy zdobywaniu bieguna,

·     porównuje zapiski obu bohaterów, wskazuje różnice,

·     redaguje gratulacje w samodzielnie wymyślonej sytuacji

 

·     określa motywy i cele wędrówki bohaterów pojmowanej przenośnie,

·     podaje dosłowne i metaforyczne znaczenia pojęcia biegun,

·     formułuje tezę dotyczącą sensu podjęcia wyprawy przez bohaterów, popiera ją argumentami,

·     redaguje gratulacje, dołącza do nich życzenia

 

Wisława Szymborska Nic dwa razy

 

·     dostrzega, że temat wiersza związany jest z przemijaniem,

·     rozpoznaje podmiot liryczny w utworze,

·     dostrzega zestawienie życia ze szkołą

 

·     rozpoznaje i przytacza tezę zawartą w utworze,

·     określa podmiot liryczny na podstawie jego wypowiedzi,

·     dostrzega związek z utworem Tuwima

 

·     podaje z tekstu przykłady argumentów uzasadniających tezę,

·     odtwarza opinie osoby mówiącej na temat życia,

·     wyjaśnia znaczenia wynikające z zestawienia życia ze szkołą,

 

·     odczytuje poetyckie przesłanie na temat życia,

·     ustosunkowuje się do opinii osoby mówiącej w wierszu,

·     wskazuje paradoks, wyjaśnia wynikające z niego znaczenia

 

Jan Parandowski  Przygody Odyseusza (fragment)

 

·     wyodrębnia kolejne przygody bohatera, tytułuje je,

·     przypomina przyczyny tułaczki Odyseusza,

·     wydobywa z tekstu informacje służące przedstawieniu Odyseusza, na ich podstawie przedstawia bohatera,

·     nazywa kilka cech charakteru Odyseusza,

·     redaguje krótką charakterystykę postaci według wzoru

 

·     odtwarza trasę wędrówki Odyseusza,

·     wymienia sprzymierzeńców i wrogów Odyseusza,

·     gromadzi i porządkuje materiał językowy do opisu wyglądu Odyseusza,

·     wskazuje przykłady zachowania, postępowania bohatera, na ich podstawie nazywa cechy jego charakteru,

·     samodzielnie redaguje krótką charakterystykę postaci

 

·     łączy nazwy krain z odpowiednimi postaciami, wyjaśnia, kim one są,

·     wyjaśnia, kto i w jaki sposób wpływał na losy Odyseusza,

·     opisuje wygląd Odyseusza,

·     nazywa cechy charakteru Odyseusza, dzieli je na wady i zalety,

·     redaguje charakterystykę postaci, wykorzystuje cytaty,

 

·     wie, kim był aojda; wciela się w rolę aojdy, opowiada o wybranej przygodzie Odyseusza,

·     rozumie pojęcie homo viator, wyjaśnia zasadność używania go w odniesieniu do Odyseusza,

·     opisuje wygląd Odyseusza z punktu widzenia wybranej postaci,

·     nazywa cechy charakteru Odyseusza, wskazuje, którą uważa za najbardziej istotną, uzasadnia swą opinię,

·     redaguje wyczerpującą charakterystykę postaci, zawiera w niej własną ocenę

 

Herbert George Wells Wehikuł czasu (fragment)

 

·     określa, o jakim rodzaju wędrówki opowiada fragment powieści,

·     wymyśla dalszy ciąg opowieści

 

·     przedstawia bohatera – narratora utworu,

·     decyduje, czy sam chciałby odbyć wędrówkę w czasie, uzasadnia swoje zdanie

 

·     przedstawia wrażenia doznawane przez bohatera w czasie wędrówki,

·     przedstawia zagrożenia i korzyści płynące z możliwości podróżowania w czasie,

 

·     przedstawia i nazywa emocje bohatera, wskazuje ich źródła i przyczyny,

·     przedstawia argumenty potwierdzające opinię na temat zagrożeń i korzyści podróżowania w czasie,

 

Odyseja językowa. Trudne zaimki

 

·     używa poprawnie dłuższych i krótszych form zaimków

 

·     używa poprawnie zaimków względnych i dzierżawczych

 

·     używa poprawnie zaimków wskazujących

 

·     używa poprawnie wszystkich form zaimków

 

Adam Mickiewicz Koncert wieczorny

 

·     nazywa miejsca, w których odbywa się nietypowy koncert,

·     wskazuje w tekście epitety,

·     wie, że uosobienie i ożywienie to rodzaje przenośni,

·     wie, że język utworu lirycznego cechuje się obecnością różnych środków poetyckich

 

·     wymienia nietypowych muzykantów i instrumenty, na których grają,

·     wskazuje w tekście porównania,

·     wskazuje w tekście przykłady uosobienia i ożywienia,

·     rozpoznaje i nazywa podstawowe środki poetyckie

 

·     wskazuje w tekście wyrazy dźwiękonaśladowcze,

·     zaznacza wersy, w których występuje instrumentacja głoskowa,

·     określa funkcję epitetów i porównań,

·     wie, czym jest hiperbola i peryfraza, wskazuje przykłady w tekście,

·     określa funkcję podstawowych środków poetyckich

 

·     omawia efekty uzyskane dzięki wyrazom dźwiękonaśladowczym i instrumentacji głoskowej,

·     wyodrębnia obrazy poetyckie, opisuje je,

·     wyjaśnia, na czym polega przenośnia, wskazuje w tekście różne jej rodzaje i nazywa je,

·     formułuje znaczenia wynikające ze środków poetyckich

 

Artur Szlosarek O pięknie

 

·     przedstawia własnymi słowami sytuację liryczną,

·     podaje przykłady rzeczy, zjawisk, które uważa za piękne,

·     korzystając z wzoru, redaguje ogłoszenie

 

·     rozpoznaje podmiot liryczny i bohatera lirycznego utworu,

·     wyjaśnia, czym dla osoby mówiącej w wierszu jest piękno,

·     redaguje ogłoszenie podające podstawowe informacje

 

·     odtwarza myśli i refleksje osoby mówiącej,

·     zna pojęcie estetyka, wyjaśnia jego znaczenie,

·     redaguje ogłoszenie,

·     stosuje środki językowe wpływające na odbiorcę,

 

·     określa postawę wobec świata osoby mówiącej,

·     komentuje podane cytaty na temat piękna,

·     redaguje ogłoszenie zgodnie ze wszystkimi cechami tej formy wypowiedzi,

 

Rafał Malczewski Pogodne życie (reprodukcja obrazu)

 

·     wymienia elementy przedstawione na obrazie,

·     proponuje przysłówki i przymiotniki, które można wykorzystać przy określeniu nastroju miejsca przedstawionego na obrazie,

·     nazywa barwy wykorzystane na obrazie,

·     wskazuje elementy świata związane z określonymi barwami,

·     rozpoznaje i wskazuje elementy przedstawione symetrycznie

 

·     opisuje elementy przedstawione na obrazie,

·     określa nastrój przedstawionego miejsca,

·     określa kolorystykę obrazu,

·     wskazuje elementy widoczne z bliska i z oddali

 

·     proponuje epitety, porównania, które można by wykorzystać przy opisie elementów obrazu,

·     wyjaśnia, czym kieruje się odbiorca przy określaniu nastroju,

·     komentuje wrażenia wywołane kolorystyką obrazu,

·     dostrzega perspektywę,

·     określa punkt widzenia, z jakiego został przedstawiony widok

 

·     tworzy krótką wypowiedź, w której określa temat obrazu i opisuje elementy przedstawionego świata,

·     wskazuje malarskie środki tworzące nastrój,

·     rozpoznaje zasadę, według której dobrane zostały barwy,

·     omawia kompozycję obrazu, wskazuje jej najważniejsze zasady

 

Och! Jaki piękny świat! Czyż nie zachwyca? Wykrzykniki i partykuły

 

·     wie, że wykrzykniki i partykuły to nieodmienne części mowy

 

·     wie, co można wyrazić za pomocą wykrzykników,

·     stosuje zasady interpunkcyjne przy ich zapisie

 

·     wie, co można wyrazić za pomocą partykuł, stosuje je w swych wypowiedziach

 

·     stosuje prawidłowo i funkcjonalnie wykrzykniki i partykuły w swych wypowiedziach

 

Jostein Gaarder Świat Zofii (fragment)

 

·     przedstawia bohaterkę utworu,

·     szuka w podanych źródłach wyjaśnienia słowa filozofia

 

·     wyjaśnia, w jaki sposób bohaterka poznaje tajniki filozofii,

·     wyjaśnia znaczenie słowa filozofia

 

·     definiuje, kim jest filozof, wymienia wyróżniające go cechy,

·     wypisuje z tekstu pytania o charakterze filozoficznym

 

·     na podstawie tekstu wyjaśnia, czym cechuje się postawa filozofa wobec świata,

·     układa samodzielnie pytania o charakterze filozoficznym

 

Wisława Szymborska Jarmark cudów

 

·     wylicza konkretne zjawiska przedstawione w wierszu,

·     dostrzega związek z tekstem J. Gaardera,

·     wskazuje zwroty z języka potocznego

 

·     wyjaśnia sposób ich przedstawienia,

·     określa związek z tekstem Gaardera,

·     wskazuje zwroty charakterystyczne dla komunikatu

 

·     komentuje znaczenie tytułu utworu,

·     dostrzega w wierszu refleksje o charakterze filozoficznym.

·     wskazuje powtórzenia, wyjaśnia ich funkcję,

 

·     określa postawę wobec świata zaprezentowaną w wierszu,

·     formułuje refleksje o charakterze filozoficznym wynikające z tekstu,

·     wskazuje paradoks, wyjaśnia jego znaczenie

 

Bolesław Prus Faraon (fragment)

 

·     wie, czym są i gdzie się znajdują piramidy

 

·     wyjaśnia, w jakim celu wznoszono piramidy

 

·     wykorzystuje materiał językowy z tekstu do opisu piramid

 

·     wyjaśnia, dlaczego piramidy uważane są za niezwykłe budowle,

·     uzasadnia ich znaczenie w kulturze

 

Mali, lecz wielcy w języku. Przyimki i spójniki

·     odróżnia przyimki od spójników

 

·     używa prawidłowych form przypadków rzeczownika w wyrażeniach przyimkowych

 

·     rozpoznaje przyimki złożone, stosuje je w wypowiedzi

 

·     stosuje celowo spójniki dla wyrażenia łączności, przeciwstawienia, rozłączności, wynikania

 

Małgorzata Musierowicz Opium w rosole

 

·     wskazuje przykłady, na podstawie których można określić miejsce i czas wydarzeń,

·     wymienia rodziny przedstawione w powieści,

·     przedstawia wybranych bohaterów utworu,

·     wypisuje z tekstu zdania o charakterze sentencji

·     określa miejsce i czas wydarzeń,

·     wylicza członków rodzin przedstawionych w powieści,

·     wstępnie charakteryzuje wybranych bohaterów utworu,

·     wskazuje sentencję, którą uważa za ważną we własnym życiu, próbuje uzasadnić swój wybór

·     ukonkretnia i omawia miejsce i czas wydarzeń,

·     przedstawia relacje między członkami rodzin przedstawionych w powieści,

·     dokonuje wyczerpującej charakterystyki bohaterów,

·     próbuje komentować sentencje życiowe zawarte w utworze

·     przedstawia realia rzeczywistości, w której toczy się akcja utworu,

·     omawia i porównuje atmosferę panującą w opisanych domach,

·     charakteryzuje porównawczo bohaterów, omawia i ocenia ich postawy wobec świata,

·     rozwija sentencje zawarte w utworze własnymi refleksjami

 

Stanisław Lem Dzienniki gwiazdowe (fragment)

 

·     podaje z tekstu przykłady fantastycznych urządzeń, postaci, miejsc,

·     przedstawia cel podróży głównego bohatera,

·     wie, co to neologizm

 

·     wskazuje różnice między elementami fantastycznymi z tekstu a fantastyką baśniową,

·     przedstawia własnymi słowami rozmowę bohaterów,

·     wyszukuje neologizmy w tekście

 

·     omawia charakterystyczne cechy świata przedstawionego w utworze,

·     nazywa emocje głównego bohatera, ustala, czym są wywołane,

·     próbuje podać wyrazy, które były inspiracją do stworzenia neologizmów

 

·     wyjaśnia, co jest wyróżnikiem literatury fantastycznonaukowej,

·     ocenia, jaki obraz ludzkości wyłania się z rozmowy bohaterów,

·     podaje wyrazy, które były inspiracją do stworzenia neologizmów

 

Homer Iliada (fragment)

 

·     wie, że Iliada to jedno z najważniejszych dzieł literackich w kulturze europejskiej,

·     czyta uważnie tekst, zaznacza wyrazy i formy wyrazów, których nie rozumie,

·     przedstawia kto, z kim, dlaczego walczy,

·     czyta uważnie definicję porównania homeryckiego,

·     redaguje krótkie sprawozdanie, w którym podaje najważniejsze informacje o relacjonowanym wydarzeniu

 

·     wie, że Iliada opowiada historię wojny trojańskiej,

·     czyta uważnie tekst, korzysta z przypisów,

·     opowiada własnymi słowami jeden z epizodów walki,

·     wykorzystując definicję, wyjaśnia, czym cechuje się porównanie homeryckie,

·     redaguje sprawozdanie, w którym przedstawia przebieg relacjonowanego wydarzenia

 

·     wie, jakie były przyczyny wybuchu wojny trojańskiej,

·     wymienia postacie przedstawione we fragmencie,

·     wyodrębnia kolejne epizody walki,

·     wskazuje w tekście przykład porównania homeryckiego,

·     redaguje sprawozdanie, w którym przedstawia emocje uczestników wydarzenia

 

·     wie, że Iliada jest eposem, wymienia cechy eposu,

·     wyjaśnia, kim są postacie przedstawione we fragmencie,

·     opisuje zachowanie uczestników walki, nazywa wartości, w imię których podjęli walkę przeciw sobie,

·     charakteryzuje język porównania homeryckiego,

·     redaguje sprawozdanie, wykorzystuje czas teraźniejszy, stosuje różne typy zdań

 

Wygrać z językiem. Wypowiedzenie

 

·     odróżnia zdanie od równoważnika zdania,

·     rozpoznaje wypowiedzenia oznajmujące, pytające, rozkazujące, wykrzyknikowe

 

·     zastępuje zdania ich równoważnikami,

·     przekształca zdania oznajmujące w pytające, rozkazujące, wykrzyknikowe

 

·     wyjaśnia, czym cechuje się zdanie, a czym równoważnik,

·     sprawnie posługuje się różnymi typami wypowiedzeń

 

·     wykorzystuje funkcjonalnie równoważniki w wypowiedziach,

·     celowo wykorzystuje różne typy wypowiedzeń dla osiągnięcia zamierzonych efektów

 

Opowieści Okrągłego

Stołu (fragment)

 

·     opowiada wybrane wydarzenie,

·     wymienia rycerskie atrybuty,

·     przedstawia podstawowe zasady rycerskiego postępowania w formie kodeksu

 

·     opowiada o zwyczajach rycerskich,

·     wyjaśnia, co oznaczały rycerskie atrybuty,

·     hierarchizuje zasady rycerskiego postępowania w formie kodeksu

 

·     wyjaśnia, czym był i co symbolizuje okrągły stół,

·     przedstawia rycerskie powinności,

·     redaguje kodeks rycerskiego postępowania, zachowuje jednorodną formę czasowników

 

·     wyjaśnia, czym był i co symbolizuje Święty Graal,

·     nazywa główne cechy rycerza, wymienia najważniejsze dla niego wartości,

·     redaguje kodeks rycerskiego postępowania, proponuje graficzny układ zapisu

 

Fryderyk Schiller Rękawiczka

·     czyta płynnie tekst,

·     wyodrębnia strofy, dostrzega rymy,

·     wyodrębnia kolejne wydarzenia,

·     wyodrębnia dialog,

·     wie, że tekst jest balladą

 

·     czyta płynnie tekst z uwzględnieniem znaków interpunkcyjnych,

·     nazywa rymy, określa rytm,

·     wskazuje zawiązanie, punkt kulminacyjny i rozwiązanie akcji,

·     określa bohaterów prowadzących dialog,

proponuje rozwinięcie go,

·     czyta i odtwarza definicję ballady

 

·     czyta tekst, stara się oddać napięcie dramatyczne utworu,

·     wskazuje i nazywa środki poetyckie,

·     dostrzega narratora,

·     określa jego postawę wobec świata przedstawionego,

·     ocenia postacie na podstawie ich wypowiedzi,

·     wie, że ballada łączy cechy różnych rodzajów literackich

 

·     stara się głosowo interpretować tekst,

·     wymienia i omawia liryczne cechy utworu,

·     wymienia epickie cechy utworu,

·     dostrzega elementy dramatyczne w utworze,

·     wyjaśnia, na czym polega synkretyzm rodzajowy

 

Powiedzieć wszystko, co pomyśli głowa. Części zdania

 

·     wyodrębnia logiczne związki wyrazów w zdaniu

·     wyodrębnia związek główny, tworzy poprawne związki główne w swoich wypowiedziach,

·     posługuje się terminami: podmiot, orzeczenie

 

·     wyodrębnia związki poboczne, tworzy poprawne związki poboczne,

·     posługuje się terminami: przydawka, dopełnienie, okolicznik

 

·     tworzy logiczne struktury zdaniowe,

·     sprawnie posługuje się nazwami wszystkich części zdania

 

Christopher Paolini Eragon (fragment)

 

·     wymienia fantastyczne postacie, dzieli je na bohaterów pozytywnych i negatywnych,

·     wskazuje związki utworu z baśnią

 

·     wskazuje elementy magii, wyjaśnia, z czym są związane,

·     wskazuje elementy wywodzące się z opowieści rycerskich

 

·     dostrzega motyw smoka, omawia jego znaczenie w świecie przedstawionym utworu,

·     wskazuje związki z mitem, legendą

 

·     omawia główne cechy świata przedstawionego w utworze,

·     wskazuje cechy utworów należących do literatury fantasy,

 

Przybyli, zobaczyli, zwyciężyli. Orzeczenie

 

·     wie, o czym informuje orzeczenie, na jakie pytania odpowiada

 

·     rozpoznaje orzeczenie czasownikowe, prawidłowo używa go w zdaniu

 

·     rozpoznaje orzeczenie imienne, prawidłowo używa go w zdaniu

 

·     rozpoznaje wszystkie rodzaje orzeczenia, prawidłowo używa ich w zdaniach

 

Henryk Sienkiewicz Pan Wołodyjowski (fragment)

 

·     określa miejsce, czas przedstawionych wydarzeń, wymienia bohaterów biorących w nich udział,

·     opowiada własnymi słowami przebieg ślubowania złożonego przez bohaterów

 

·     dzieli fragment na części, tytułuje je,

·     przedstawia motywy działania bohaterów

 

·     wskazuje narratora, określa jego stosunek do prezentowanych postaci i ich czynów,

·     przedstawia pozytywne i negatywne skutki decyzji podjętej przez bohaterów

 

·     wie, że utwór jest powieścią historyczną,

·     wyjaśnia sens określenia: ku pokrzepieniu serc,

·     nazywa wartości, którymi kierowali się bohaterowie, ocenia ich postępowanie

 

Stanisław Kałamacki Legendy spod Giewontu (fragment)

 

·     przedstawia własnymi słowami treść legendy

 

·     wskazuje elementy realistyczne i fantastyczne

 

·     wyjaśnia, dlaczego tekst jest legendą

 

 

·     wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu śpiących rycerzy

 

Kto śpi, a kto czuwa? Podmiot

 

·     wie, o czym informuje podmiot, na jakie pytania odpowiada

 

·     wskazuje podmiot gramatyczny,

·     rozpoznaje podmiot domyślny

 

·     wskazuje podmiot logiczny,

·     wskazuje podmiot szeregowy i towarzyszący

·     rozpoznaje i wskazuje wszystkie rodzaje podmiotu,

·     rozpoznaje zdania bezpodmiotowe

Konstanty Ildefons Gałczyński Pieśń o żołnierzach z Westerplatte

 

·     wydobywa z tekstu informacje pozwalające określić sytuację liryczną,

·     rozpoznaje motyw nieba, przypomina symboliczne znaczenie nieba,

·     płynnie recytuje tekst

 

·     rozpoznaje zbiorowego bohatera lirycznego,

·     nazywa wartości reprezentowane przez bohatera zbiorowego,

·     recytuje tekst, zwraca uwagę na prawidłową wymowę

 

·     wyodrębnia wypowiedzi podmiotu lirycznego i bohatera lirycznego, ustala, czego dotyczą,

·      wyjaśnia pojęcie apoteoza, ustala, co i w jaki sposób zostało w tekście poddane idealizacji, gloryfikacji,

·     recytuje tekst, zwraca uwagę na odpowiednie tempo

·     postrzega tekst jako legendę poetycką,

·     określa sposób i cel jej tworzenia,

·     głosowo interpretuje utwór

 

Adam Mickiewicz Świtezianka

 

·     opowiada wybrane wydarzenie,

·     określa ogólnie miejsce wydarzeń,

·     przedstawia bohaterów,

·     wstępnie określa nastrój utworu,

·     rozpoznaje utwór jako balladę

 

·     sporządza ramowy plan wydarzeń,

·     wypisuje elementy krajobrazu,

·     krótko charakteryzuje bohaterów,

·     wskazuje elementy świata przedstawionego tworzące nastrój,

·     wskazuje elementy fantastyki i specyfikę nastroju jako ważne cechy ballady

 

·     opowiada wybrane wydarzenie z punktu widzenia jednego z bohaterów,

·     ustala cechy krajobrazu,

·     wyjaśnia, na czym polega wina strzelca, jaką ponosi karę, kto ją wymierza,

·     dostrzega zmiany nastroju,

·     wie, że ballada łączy w sobie cechy liryki, epiki, zawiera elementy dramatu

 

·     dzieli wydarzenia według zasady prawdopodobieństwa,

·     wskazuje i nazywa językowe środki opisujące krajobraz,

·     formułuje prawdy moralne wynikające z tekstu,

·     nazywa nastrój poszczególnych części utworu,

·     wymienia wszystkie cechy ballady jako gatunku literackiego

Jakiż to chłopiec piękny

i młody? Przydawka

 

·     wie, że przydawka jest częścią zdania, wymienia pytania, na które odpowiada przydawka

·     wie, że przydawka jest określeniem rzeczownika

·     wie, jakimi częściami mowy może być wyrażana przydawka

·     rozpoznaje przydawki,

celowo i funkcjonalnie wykorzystuje je w swoich wypowiedziach

Juliusz Słowacki Balladyna

 

·     podaje przykłady realistycznych i fantastycznych wydarzeń,

·     przedstawia krótko osoby dramatu,

·     przedstawia tytułową bohaterkę,

·     odróżnia tekst główny od tekstu pobocznego,

·     wie, że utwór jest dramatem

·     wymienia najważniejsze wydarzenia akcji,

·     wymienia postacie fantastyczne, podaje przykłady ich ingerencji w losy innych bohaterów,

·     nazywa cechy osobowości tytułowej bohaterki,

·     rozpoznaje w tekście głównym dialogi i monologi,

·     wie, że dramat to rodzaj literacki, wymienia lirykę i epikę jako nazwy dwóch pozostałych rodzajów literackich

·     szereguje najważniejsze wydarzenia akcji,

·     nazywa najważniejszą cechę każdej postaci,

·     tworzy portret psychologiczny tytułowej bohaterki,

·     wydobywa z tekstu pobocznego informacje, ustala, czego dotyczą,

·     wskazuje brak narratora i cechy budowy jako istotne wyróżniki rodzajowe dramatu

·     wskazuje wydarzenia o największym napięciu dramatycznym, motywuje swój wybór,

·     charakteryzuje wybranego bohatera, wprowadza elementy oceny,

·     ocenia tytułową bohaterkę, formułuje argumenty uzasadniające ocenę,

·     zaznacza fragmenty tekstu głównego, które uważa za istotne, uzasadnia swój wybór,

·     wymienia cechy dramatu jako rodzaju literackiego

Mary Shelley Frankenstein (fragment)

 

·     opowiada własnymi słowami tekst, stosuje narrację trzecioosobową,

·     przedstawia narratora utworu

·     omawia elementy świata przedstawionego,

·     opowiada, w jaki sposób naukowiec stworzył człowieka

 

·     określa temat utworu,

·     przedstawia motywy, którymi kierował się naukowiec, stwarzając człowieka

·     wyjaśnia, dlaczego utwór jest powieścią grozy,

·     prezentuje i uzasadnia swoją opinię na temat granic lub ich braku wobec dokonań naukowych

Czy słyszeliście o nich? Co odkryli i komu to potrzebne?. Dopełnienie

 

·     wie, że dopełnienie jest częścią zdania, wymienia pytania, na które odpowiada dopełnienie

·     wie, że dopełnienie jest określeniem czasownika

·     wie, jakimi częściami mowy może być wyrażone dopełnienie

·     rozpoznaje dopełnienia,

celowo i funkcjonalnie stosuje je w swoich wypowiedziach

Hans Christian Andersen

Pewna wiadomość

 

·     wymienia zwierzęcych bohaterów utworu,

·     dostrzega i wyjaśnia różnice między faktem i plotką,

·     przegląda gazetę lub internetowy serwis informacyjny w poszukiwaniu tekstów informacyjnych

·     rozpoznaje uosobienie jako sposób przedstawienia bohaterów,

·     wykorzystując podane propozycje, odtwarza etapy powstawania plotki,

·     określa tematykę wiadomości zamieszczonych w prasie lub internetowych serwisach informacyjnych

·     wyjaśnia cel zastosowania uosobienia,

·     odtwarza mechanizmy powstawania plotki,

·     wyodrębnia rodzaje informacji, uzupełnia schemat

·     wyjaśnia, na czym polega i z czego wynika uniwersalizm utworu,

·     wyjaśnia, na czym polegają negatywne skutki plotki, podaje przykłady,

·     w tekstach informacyjnych oddziela fakty od opinii i komentarzy

Kazimierz Wierzyński Strofa o Prometeuszu,

Zbigniew Herbert Stary Prometeusz

 

·     przypomina treść mitu o Prometeuszu,

·     dostrzega związek wiersza K. Wierzyńskiego z mitem o Prometeuszu,

·     sprawdza w odpowiednim słowniku znaczenie terminu prometeizm

·     przypomina, kim był Prometeusz,

·     wskazuje, do którego fragmentu mitu nawiązuje wiersz K. Wierzyńskiego,

·     na podstawie definicji słownikowej wyjaśnia własnymi słowami znaczenie terminu prometeizm

·     przypomina, co ludzkość zawdzięcza temu tytanowi,

·     komentuje sposób przedstawienia Prometeusza w tekście Z. Herberta,

·     wyjaśnia, czym wyraża się postawa prometejska

·     wyjaśnia, jaką funkcję pełniły mity w kulturze antycznej,

·     wyjaśnia, na czym polega reinterpretacja mitu w tekście Z. Herberta,

·     nazywa nadrzędne wartości ujawniające się w postawie prometejskiej bohatera,

·     podaje przykłady postaci, z którymi można łączyć postawę prometejską

Jan Twardowski Nie rozdzielaj

 

·     na podstawie tekstu wprowadzenia z podręcznika wyjaśnia znaczenie słowa pasja,

·     tytułuje kolejne strofy wiersza

 

·     wskazuje elementy występujące w motywach pasyjnych,

·     wskazuje słowa-klucze w tekście, uzasadnia swój wybór

 

·     wskazuje i omawia motyw pasyjny na obrazie,

·     tworzy mapę skojarzeń wokół słów-kluczy

 

·     wskazuje i omawia motyw pasyjny w wierszu, porównuje z motywem pasyjnym na obrazie,

·     wyjaśnia, jak zostały przedstawione w tekście pojęcia abstrakcyjne

John Ronald Reuel Tolkien Władca Pierścieni

(fragment)

 

·     wylicza elementy świata przedstawionego,

·     wyjaśnia, na czym polega zadanie, którego podjęli się bohaterowie,

·     odtwarza etapy ich wędrówki,

·     redaguje zaproszenie według podanego wzoru

·     krótko omawia elementy świata przedstawionego,

·     przedstawia bohaterów, wymienia zadania każdego z nich,

·     omawia okoliczności związane z wędrówką bohaterów (jak, gdzie, kiedy, po co, dlaczego?),

·     redaguje zaproszenie, zachowuje graficzny układ tej formy wypowiedzi

·     określa, jakim rodzajem powieści jest utwór Tolkiena,

·     komentuje fragmenty opisujące przeżycia i emocje bohaterów,

·     wymienia trudności, które musieli pokonać bohaterowie w czasie wędrówki,

·     redaguje zaproszenie, prawidłowo stosuje formy grzecznościowe

·     wyjaśnia, dlaczego tekst należy do powieści fantasy,

·     komentuje i ocenia postępowanie bohaterów,

·     wyjaśnia metaforyczne znaczenie wędrówki bohaterów,

·     redaguje zaproszenie zawierające obok informacji zachętę

Nadstaw ucha – najciekawsze są okoliczności. Okoliczniki

 

·     wie, że okolicznik jest częścią zdania, wymienia pytania, na które odpowiada okolicznik

·     wie, że okolicznik jest określeniem czasownika

·     wie, jakimi częściami mowy mogą być wyrażane okoliczniki

·     rozpoznaje okoliczniki, celowo i funkcjonalnie stosuje wszystkie rodzaje okolicznika w swych wypowiedziach

Biblia Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie

 

·     odtwarza wydarzenia przedstawione w tekście,

·     wymienia postacie,

·     wie, że tekst jest przypowieścią,

·     zna dwa znaczenia pojęcia samarytanin (Samarytanin)

·     wyjaśnia, kto i w jakich okolicznościach opowiada o wydarzeniach,

·     przestawia postępowanie i zachowanie bohaterów,

·     wyjaśnia, czym cechuje się przypowieść,

·     wyjaśnia, czym cechuje się postawa samarytańska

·     komentuje przebieg wydarzeń,

·     wyjaśnia motywy postępowania i zachowania bohaterów,

·     wskazuje w tekście cechy przypowieści,

·     podaje przykłady postawy samarytańskiej

·     dostrzega symboliczne znaczenie wydarzeń,

·     komentuje i ocenia postępowanie i zachowanie bohaterów,

·     formułuje pouczenia wynikające z przypowieści,

·     określa znaczenie postawy samarytańskiej we współczesnym świecie

Anna Dymna, Wojciech Szczawiński Warto mimo wszystko (fragment)

 

·     nazywa cechy charakteryzujące postawę życiową zaprezentowaną w wywiadzie,

·     wyjaśnia istotę wolontariatu

·     wyjaśnia znaczenie nazwy fundacji „Mimo wszystko”,

·     projektuje plakat lub plakietkę zachęcającą do wolontariatu

·     przedstawia motywy postępowania przedstawionego w wywiadzie,

·     wymyśla hasło propagujące wolontariat

·     charakteryzuje postawę życiową zaprezentowaną w wywiadzie,

·     przedstawia argumenty uzasadniające ideę wolontariatu

Co się kryje w zdaniu? Analiza struktury zdania

·     wyodrębnia w zdaniu związek główny

·     wyodrębnia w zdaniu grupę podmiotu i grupę orzeczenia

·     wskazuje w związkach wyrazowych wyrazy określane i określające

·     tworzy poprawny wykres zdania

Adam Mickiewicz

Dziady cz. II

 

·     wie, kiedy żył i tworzył A. Mickiewicz,

·     określa czas, miejsce i uczestników ceremonii dziadów,

·     wie, co to jest motto,

·     wymienia postacie duchów,

·     odróżnia akt od sceny dramatu,

·     wymienia głównych twórców przedstawienia teatralnego

·     na podstawie tekstu wprowadzenia z podręcznika przedstawia podstawowe fakty z biografii A. Mickiewicza,

·     wyjaśnia nazwę obrzędu, przedstawia jego cel,

·     objaśnia sens motta,

·     odtwarza historię poszczególnych zjaw,

·     wyjaśnia, czym jest scena jako część kompozycyjna dramatu,

·     wymienia wszystkich twórców przedstawienia teatralnego

·     samodzielnie uzupełnia fakty biograficzne dotyczące życia i twórczości A. Mickiewicza,

·     porządkuje podane elementy dramatu, dzieląc je na chrześcijańskie i pogańskie,

·     przypomina za co i jaką karę ponosi każda zjawa,

·     wskazuje punkt kulminacyjny każdej sceny,

·     wymienia zadania poszczególnych twórców przedstawienia teatralnego,

·     wyjaśnia znaczenie pojęcia wieszcz, krótko uzasadnia, dlaczego można obdarzyć tym mianem A. Mickiewicza,

·     przedstawia wyczerpująco obrzęd dziadów,

·     odtwarza własnymi słowami treść przestrogi związanej z każdą postacią, nazywa wartości, wynikające z kolejnych przestróg,

·     określa zasadę łączenia scen w Dziadach,

·     wymienia tworzywa sztuki teatralnej, łączy z nimi poszczególnych twórców przedstawienia teatralnego

Dorota Terakowska Tam gdzie spadają Anioły (fragment)

 

·     wskazuje fragmenty tekstu opisujące zachowanie, sposób mówienia bohaterek

·     redaguje i poprawnie zapisuje graficznie dialogi bohaterek

·     przedstawia na podstawie tekstu zachowanie, sposób mówienia bohaterek,

·     redaguje wskazówki dotyczące wyglądu, zachowania uczestników dialogu

·     porównuje zachowanie, sposób mówienia bohaterek w formie tekstu pobocznego,

·     redaguje wskazówki opisujące scenerię, w której toczy się dialog

·     ustala, czego można dowiedzieć się o bohaterkach na podstawie ich zachowania, sposobu mówienia,

·     redaguje fragment scenariusza teatralnego

Jan Kochanowski Fraszki (wybór), Jan Sztaudynger Fraszki (wybór)

 

·     określa temat kilku wybranych fraszek,

·     wskazuje grę słów jako źródło humoru, podaje przykład fraszki,

·     rozpoznaje fraszkę wśród innych tekstów literackich

·     określa temat wszystkich podanych fraszek,

·     wyjaśnia grę słów we wskazanych fraszkach,

·     wie, że fraszka to jeden z gatunków lirycznych

·     grupuje fraszki według wybranej przez siebie zasady,

·     wskazuje puentę jako źródło humoru we fraszce, podaje przykłady,

·     wyjaśnia, czym cechuje się fraszka jako gatunek literacki

·     ustala, co może być tematem fraszki jako gatunku literackiego,

·     wskazuje ironię jako źródło humoru we fraszce,

·     wyjaśnia znaczenie ironii we wskazanych przykładach,

·     próbuje samodzielnie zredagować fraszkę, zachowując reguły gatunku

Kazimierz Wierzyński Zielono mam w głowie

 

·     wymienia wyrazy i ich formy pozwalające wskazać osobę mówiącą w wierszu,

·     wyczuwa regularność rytmu utworu,

·     podaje przykłady przenośni,

·     redaguje podziękowanie według wzoru

·     nazywa uczucia i emocje wyrażane przez osobę mówiącą,

·     wskazuje rymy, wiąże ich układ z rytmem wiersza,

·     wskazuje wszystkie przenośnie zastosowane w tekście,

·     samodzielnie redaguje podziękowanie o charakterze oficjalnym

·     próbuje określić, kim może być osoba mówiąca,

·     omawia budowę i układ wersów, wiąże swe spostrzeżenia z rytmem wiersza,

·     wyjaśnia znaczenie wybranej przenośni,

·     redaguje podziękowanie o charakterze osobistym,

·     określa postawę życiową osoby mówiącej,

·     wskazuje i omawia wszystkie elementy rytmizujące wiersz,

·     interpretuje znaczenia wynikające z metaforyki utworu,

·     redaguje rozwinięte podziękowanie, zachowując wszystkie cechy tej formy wypowiedzi

Małgorzata Musierowicz Czarna polewka (fragment)

 

·     wypisuje z tekstu określenia dotyczące wyglądu, usposobienia bohaterów

·     do wypisanych przykładów dobiera wyrazy o przeciwstawnym znaczeniu

·     do wypisanych przykładów dobiera wyrażenia bliskoznaczne

·     wypisuje z tekstu zwroty o przenośnym znaczeniu, podaje ich dosłowne znaczenie

Uśmiech fortuny i kaprysy losu. Synonimy, antonimy, związki frazeologiczne

 

·     korzystając ze słownika, dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne

·     samodzielnie dobiera synonimy i antonimy

·     rozpoznaje w wypowiedziach frazeologizmy, podaje ich dosłowne znaczenia

·     stosuje celowo w wypowiedziach synonimy, antonimy,

·     rozumie znaczenia związków frazeologicznych

Sławomir Mrożek Śpiąca królewna

 

·     wskazuje w tekście wydarzenia typowe dla baśni

·     wyodrębnia wypowiedzi narratora i wypowiedzi bohaterów

·     odtwarza treść opowiadania własnymi słowami

·     wskazuje wydarzenia niezgodne z konwencją baśniową

·     określa temat wypowiedzi bohaterów

·     proponuje zarys dalszego ciągu wydarzeń

·     charakteryzuje postaci, wskazuje cechy nietypowe dla bohaterów baśniowych,

·     charakteryzuje styl wypowiedzi narratora,

·     proponuje dalszy ciąg opowiadania

 

·     omawia sposób nawiązania w opowiadaniu do konwencji baśniowej,

·     komentuje język utworu, wskazuje jego cechy,

·     proponuje dalszy ciąg opowiadania z zachowaniem konwencji zastosowanej przez autora

Marc Chagall Spacer (reprodukcja obrazu)

 

·     wymienia elementy warstwy przedstawieniowej obrazu,

·     rozróżnia plany obrazu,

·     proponuje inny tytuł obrazu, odzwierciedlający jego wymowę

·     wymienia elementy realistyczne warstwy przedstawieniowej obrazu,

·     wymienia składniki poszczególnych planów obrazu,

·     próbuje sformułować własną krótką ocenę dzieła

·     wskazuje elementy nadrealistyczne, magiczne,

·     dostrzega deformację elementów przedstawionych na poszczególnych planach,

·     wydobywa symboliczne

znaczenia z warstwy przedstawieniowej obrazu

·     omawia sposoby łączenia wszystkich elementów na obrazie,

·     wskazuje i nazywa niekonwencjonalne sposoby malarskiego przedstawienia świata,

·     uogólnia artystyczne przesłanie dzieła

 

 

 

 

 

 

 

 

KRYTERIA OGÓLNE

SPRAWNOŚCI

WYMAGANIA

 

konieczne

(ocena: dopuszczający)

podstawowe

(ocena: dostateczny)

rozszerzone

(ocena: dobry)

dopełniające

(ocena: bardzo dobry)

UCZEŃ

słuchanie

·     słucha uważnie wypowiedzi nauczyciela i kolegów,

·     odtwarza podstawową treść cudzej wypowiedzi,

·     rozumie treść pytań i poleceń

·     słucha uważnie całości wypowiedzi nauczyciela i kolegów,

·     odtwarza pełną treść cudzej wypowiedzi,

·     odtwarza własnymi słowami treść pytań i poleceń

·     nawiązuje do cudzych wypowiedzi we własnej pracy,

·     selekcjonuje informacje z wysłuchanej wypowiedzi,

·     potrafi wyjaśnić sens pytań i poleceń

·     wykorzystuje twórczo cudze wypowiedzi,

·     notuje informacje i główne myśli cudzej wypowiedzi,

·     rozpoznaje intencje zawarte w pytaniach i poleceniach

mówienie

·     krótko wypowiada się na podany temat,

·     przestrzega poprawności gramatycznej, prawidłowo wymawia wyrazy,

·     przedstawia się w kilku zdaniach,

·     opowiada własnymi słowami wybrane wydarzenie z fabuły utworu epickiego,

·     krótko przedstawia sytuację zobrazowaną w utworze lirycznym,

·     odtwarza wybrane wydarzenie akcji dramatu,

·     krótko przedstawia bohatera utworu, prezentuje jego wygląd,

·     nazywa uczucia bohaterów literackich,

·     nazywa wartości przedstawiane w tekście,

·     przedstawia rzeczowe argumenty w dyskusji na temat problemów znanych z codziennego życia,

·     odtwarza zawartość treściową definicji,

·     formułuje pytania dotyczące warstwy przedstawieniowej utworu,

·     płynnie wygłasza tekst z pamięci

 

·     wypowiada się na podany temat, zachowuje wewnętrzną logikę wypowiedzi

·     unika powtórzeń wyrazów, stara się prawidłowo je wymawiać i akcentować,

·     przedstawia się w sytuacji oficjalnej i nieoficjalnej,

·     opowiada własnymi słowami fabułę krótkiego utworu epickiego,

·     opowiada własnymi słowami sytuację liryczną zobrazowaną w wierszu,

·     odtwarza główne wydarzenia, akcję dramatu,

·     wstępnie charakteryzuje bohatera utworu,

·     nazywa i krótko przedstawia uczucia bohaterów literackich,

·     krótko wypowiada się na temat wartości przedstawianych w tekście,

·     przedstawia rzeczowe i emocjonalne argumenty w dyskusji na temat znanych mu z doświadczenia problemów,

·     przedstawia znaczenie terminów i pojęć, wykorzystując podane definicje,

·     formułuje pytania związane z dosłownymi znaczeniami utworu,

·     płynnie recytuje tekst, przestrzega intonacji zdaniowej

 

·     porządkuje treść swojej wypowiedzi, świadomie ją komponuje,

·     stosuje urozmaicone słownictwo,

·     stara się przestrzegać zasad poprawnej wymowy i akcentowania,

·     przedstawia się w sytuacji oficjalnej i nieoficjalnej, stosuje odpowiednie słownictwo,

·     opowiada fabułę utworu kilkuwątkowego,

·     opowiada i dookreśla sytuację liryczną,

·     odtwarza akcję dramatu,

·     charakteryzuje i krótko ocenia bohatera utworu,

·     wypowiada się na temat uczuć i przeżyć bohaterów literackich,

·     omawia wartości przedstawiane w tekście,

·     przedstawia argumenty w dyskusji dotyczącej tekstu literackiego,

·     wyjaśnia samodzielnie znaczenie terminów i pojęć,

·     formułuje pytania związane z przenośnymi znaczeniami utworu,

·     płynnie recytuje tekst, dobiera odpowiednie tempo, intonację

 

·     tworzy rozbudowaną wypowiedź na podany temat, zachowuje logikę, spójność i kompozycję wypowiedzi,

·     stosuje funkcjonalnie różnorodne środki językowe,

·     bezbłędnie wymawia i akcentuje wyrazy,

·     tworzy wypowiedź o charakterze autoprezentacji,

·     opowiada fabułę utworu, świadomie wykorzystuje tempo mówienia, intonację,

·     komentuje sytuację liryczną,

·     opowiada akcję dramatu, eksponuje głosowo punkt kulminacyjny,

·     charakteryzuje i ocenia bohatera utworu, przedstawia i komentuje motywy jego postępowania,

·     określa uczucia i przeżycia bohaterów, uzasadnia swą wypowiedź odwołaniami do tekstu,

·     prezentuje własne stanowisko wobec wartości przedstawianych w tekście,

·     posługuje się wszystkimi rodzajami argumentów w dyskusji na różne tematy,

·     swobodnie posługuje się w wypowiedziach terminami i pojęciami,

·     formułuje pytania problemowe dotyczące wszystkich składników utworu,

·     interpretuje głosowo utwór

czytanie.

odbiór tekstów literackich i innych tekstów kultury

 

·     czyta płynnie tekst,

·     wydobywa z tekstu wskazane informacje,

·     odtwarza elementy świata przedstawionego w tekście,

·     wskazuje formy pozwalające rozpoznać nadawcę i adresata w utworze lirycznym,

·     wydobywa z tekstu informacje pozwalające określić sytuację liryczną,

·     wie, że język utworu lirycznego cechuje się obecnością różnych środków poetyckich,

·     odróżnia lirykę od innych rodzajów literackich,

·     kojarzy pieśń, fraszkę z liryką jako rodzajem literackim,

·     zna balladę jako gatunek,

·     odróżnia narratora od autora utworu,

·     rozróżnia pojęcia: wątek, fabuła, akcja,

·     odróżnia epikę od innych rodzajów literackich,

·     kojarzy powieść i opowiadanie z epiką jako rodzajem literackim,

·     odróżnia dramat od innych rodzajów literackich,

·     odróżnia tekst główny od tekstu pobocznego,

·     odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości,

·     rozpoznaje w tekstach podstawowe motywy literackie,

·     zna podstawowe słowniki,

·     wymienia elementy warstwy przedstawieniowej obrazu

·     czyta płynnie tekst, uwzględnia znaki interpunkcyjne,

·     samodzielnie wydobywa z tekstu najważniejsze informacje,

·     odczytuje tekst na poziomie dosłownym,

·     nazywa i określa nadawcę i adresata wypowiedzi lirycznej,

·     przedstawia sytuację liryczną,

·     rozpoznaje i nazywa podstawowe środki poetyckie,

·     wymienia podstawowe cechy liryki jako rodzaju literackiego,

·     wymienia główne cechy gatunkowe fraszki,

·     wie, że ballada ma cechy różnych rodzajów literackich,

·     rozpoznaje narratora w tekście,

·     szereguje wydarzenia wątku,

·     wymienia podstawowe cechy epiki jako rodzaju literackiego,

·     wymienia główne cechy powieści i opowiadania,

·     rozpoznaje w tekście głównym dialogi i monologi,

·     rozpoznaje elementy realistyczne i fantastyczne,

·     dostrzega ciągłość podstawowych motywów literackich,

·     wyszukuje w odpowiednich słownikach wskazane informacje,

·     komentuje warstwę przedstawieniową obrazu

·     czyta płynnie tekst, dobiera odpowiednie tempo i intonację,

·     wydobywa i porządkuje istotne informacje,

·     odczytuje naddane znaczenia tekstu,

·     określa relacje między nadawcą i adresatem w utworze lirycznym,

·     wyodrębnia obrazy poetyckie,

·     określa funkcję różnych środków poetyckich,

·     wyjaśnia, czym cechują się utwory liryczne,

·     wyjaśnia, czym jest fraszka,

·     wskazuje w balladzie cechy różnych rodzajów literackich,

·     wyjaśnia rolę narratora w tekście,

·     wyodrębnia etapy akcji utworu,

·     wyjaśnia, czym cechują się utwory epickie,

·     wyjaśnia, czym cechuje się powieść, opowiadanie,

·     wskazuje brak narratora i cechy budowy jako ważne wyróżniki rodzajowe dramatu,

·     dostrzega w tekstach ironię,

·     zestawia teksty, w których występuje ten sam motyw literacki,

·     samodzielnie korzysta z odpowiednich słowników,

·     rozpoznaje na obrazie znaczenia naddane,

·     wskazuje elementy symboliczne

·     czyta tekst, uwzględnia jego organizację rytmiczną,

·     twórczo wykorzystuje informacje z tekstu we własnej pracy,

·     odczytuje i komentuje naddane znaczenia tekstu,

·     charakteryzuje postawę nadawcy wobec świata,

·     charakteryzuje adresata wypowiedzi lirycznej,

·     opisuje i komentuje obrazy poetyckie,

·     formułuje znaczenia wynikające z zastosowanych środków poetyckich,

·     uzasadnia, dlaczego utwór należy do liryki,

·     wykorzystuje wiedzę o przynależności gatunkowej utworu lirycznego do interpretacji tekstu,

·     wyjaśnia, czym cechuje

się ballada jako gatunek

literacki,

·     określa narratora i narrację utworu,

·     komentuje przebieg akcji utworu,

·     rozpoznaje budowę fabuły,

·     uzasadnia, dlaczego utwór należy do epiki,

·     rozpoznaje różne rodzaje powieści,

·     wymienia cechy dramatu jako rodzaju literackiego,

·     wyjaśnia rolę i funkcję ironii,

·     porównuje i komentuje sposób wykorzystania tego samego motywu literackiego w różnych tekstach,

·     posługuje się informacjami zaczerpniętymi ze słowników,

·     wyjaśnia rolę środków języka malarskiego w tworzeniu znaczeń obrazu

pisanie

·     tworzy poprawne związki wyrazowe,

·     buduje logiczne zdania,

·     pisze zgodnie z podstawowymi normami poprawnościowymi,

·     redaguje według podanego wzoru użytkowe formy wypowiedzi: streszczenie, ogłoszenie, list, dedykację, życzenia, instrukcję, notatkę, gratulacje, ogłoszenie, zaproszenie, podziękowanie,

·     redaguje według podanego wzoru: opis postaci, miejsca, przedmiotu,

·     przy niewielkiej pomocy redaguje opowiadanie, nadaje mu tytuł,

·     redaguje według podanego wzoru charakterystykę postaci

·     tworzy poprawnie zdania rozwinięte i złożone,

·     nie popełnia błędów zakłócających komunikację językową,

·     redaguje samodzielnie użytkowe formy wypowiedzi,

·     zachowuje podstawowe cechy każdej z form wypowiedzi,

·     redaguje samodzielnie opis postaci, miejsca, przedmiotu,

·     redaguje samodzielnie opowiadanie, wprowadza dialogi,

·     redaguje samodzielnie charakterystykę postaci

·     łączy logicznie zdania,

·     pisze tekst przejrzysty kompozycyjnie,

·     stosuje akapity,

·     redaguje użytkowe formy wypowiedzi, stosuje odpowiednie słownictwo, środki językowe podkreślające intencję wypowiedzi,

·     redaguje rozwinięty opis postaci, miejsca, przedmiotu,

·     redaguje opowiadanie zawierające dialogi i opisy,

·     redaguje charakterystykę postaci, stosuje bogate słownictwo nazywające cechy

·     stosuje funkcjonalnie bogate słownictwo,

·     tworzy tekst bez błędów, przejrzysty kompozycyjnie,

·     dba o estetykę zapisu,

·     redaguje użytkowe formy wypowiedzi zgodnie z wszystkimi cechami kompozycyjnymi i językowymi danej formy,

·     redaguje opis postaci, miejsca, przedmiotu, stosuje bogate słownictwo nazywające i określające cechy wyglądu, stosuje porównania,

·     redaguje twórcze opowiadanie zakończone puentą,

·     redaguje charakterystykę postaci, uzasadnia podane cechy, przedstawia ocenę postaci

 

 

 


Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego osiągnięcia w znacznym stopniu wykraczają poza wymagania dopełniające i sytuują się na poziomie ponadprogramowym. Jego praca cechuje się samodzielnością i kreatywnością. Prezentuje wysoki poziom wiedzy i erudycji interdyscyplinarnej. Świadomie i funkcjonalnie posługuje się bogatym słownictwem terminologicznym. Samodzielnie analizuje i interpretuje teksty literatury pięknej, literatury faktu. Czyta, rozumie i wykorzystuje teksty popularnonaukowe i naukowe. Potrafi analizować i interpretować dzieła malarskie z uwzględnieniem specyfiki środków języka malarskiego. Formułuje problemy, proponuje sposoby ich rozwiązania. Tworzy bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi ustne i pisemne. Odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych, publikuje swoje teksty.

 

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, którego wyniki nie osiągają poziomu wymagań koniecznych, w związku z tym nie jest w stanie wykonać zadań o niewielkim stopniu trudności. Brak wiedzy i umiejętności wyklucza osiągnięcie nawet minimalnego postępu.