GIMNAZJUM JĘZYK POLSKI Klasa 3

kryteria szczegółowe

LEKTURA I INNE TEKSTY KULTURY, NAUKA O JĘZYKU

WYMAGANIA

konieczne

(ocena: dopuszczający)

podstawowe

(ocena: dostateczny)

rozszerzone

(ocena: dobry)

dopełniające

(ocena: bardzo dobry)

UCZEŃ

Stary Testament (Księga Rodzaju: Początki świata i ludzkości

· wyodrębnia w tekście kolejne dni stworzenia, odtwarza ich przebieg,

· wskazuje w tekście fragmenty wypowiedzi, odzwierciedlające styl biblijny,

· cytuje wypowiedź Boga do człowieka, próbuje ją odtworzyć własnymi słowami,

· na podstawie tekstu odtwarza przebieg stwórczego działania Boga,

· wymienia podstawowe cechy stylu biblijnego,

· wymienia przywileje i zadania, powierzone człowiekowi przez Boga,

· wskazuje w tekście elementy o znaczeniu symbolicznym,

· nazywa cechy stylu biblijnego, wskazuje ich przykłady w tekście,

· wyjaśnia, jaki jest człowiek stworzony przez Boga i określa jego miejsce w świecie,

· wyjaśnia i komentuje symboliczne znaczenia, wynikające z opisu aktu stworzenia świata,

· wyjaśnia, czym cechuje się styl biblijny,

· przedstawia i komentuje relacje między Bogiem, człowiekiem i światem,

Spotkania ze sztuką.

Michał Anioł Stworzenia Adama

· wymienia i nazywa elementy warstwy przedstawieniowej fresku,

· opisuje sposób pokazania poszczególnych elementów warstwy przedstawieniowej dzieła,

· wskazuje środki języka malarskiego (kolory, linie, płaszczyzny, kompozycję) omawia ich rolę w tworzeniu znaczeń dzieła,

· zestawia obraz z tekstem biblijnym, komentuje związek tematyczny i znaczeniowy obu dzieł,

Zbigniew Herbert Książka

· łączy tytuł z Biblią, wskazuje wersy, na podstawie których można dokonać takiego zestawienia,

· podaje podstawowe informacje o osobie mówiącej w wierszu,

· rozpoznaje personifikację jako sposób przedstawienia Biblii, uzasadnia tę opinię odwołaniami do tekstu,

· przedstawia w wyczerpujący sposób osobę mówiącą w wierszu,

· wyjaśnia, jaką funkcję pełni personifikacja jako środek poetycki, przedstawiający Biblię,

· charakteryzuje styl wypowiedzi osoby mówiącej w wierszu,

· wskazuje metafory, występujące w wierszu, wyjaśnia ich znaczenie,

· podaje przykłady znanych mu nawiązań do Biblii, przedstawia znaczenie Biblii dla europejskiej kultury,

Nauka o języku.

Cudzymi słowami. O sztuce cytowania

· rozpoznaje w tekście cytaty,

· poprawnie graficznie zapisuje cytaty,

· wprowadza do własnej wypowiedzi cytaty,

· wprowadza do własnej wypowiedzi cytaty, opatruje je przypisami,

Isabel Allende Dwa słowa (fragment)

· opowiada o swoich wrażeniach po przeczytaniu utworu, próbuje sformułować ogólna opinię na jego temat,

· przedstawia bohaterów opowiadania,

· układa pytania, dotyczące sensu opowiadania,

· wyjaśnia, na czym polegały niezwykłe umiejętności głównej bohaterki opowiadania,

· formułuje wnioski na temat świata przedstawionego w utworze,

· wskazuje fragmenty poświęcone roli słów, komentuje je,

· określa i komentuje sposób prezentowania świata w opowiadaniu,

· na podstawie opowiadania wyjaśnia, jakie funkcje może pełnić język, podaje przykłady z tekstu,

Nauka o języku.

Słownikowe A... B... C...

Rodzaje i funkcje słowników

· zna podstawowe rodzaje słowników,

· sprawnie odszukuje potrzebne mu hasła w słowniku,

· wie, w jakich słownikach szukać potrzebnych podstawowych informacji,

· orientuje się w budowie hasła słownikowego,

· zna różne rodzaje słowników specjalnych,

· sprawnie i poprawnie odczytuje hasło słownikowe,

· w swojej pracy korzysta z wszystkich rodzajów słowników,

· sprawnie i poprawnie odczytuje hasło słownikowe, rozumie zawarte w nim skróty,

Norman Davies Europa (fragment)

· na podstawie tekstu odtwarza informacje o mitologicznej Europie, przedstawia ją,

· odtwarza treść mitu o porwaniu Europy,

· wyjaśnia pochodzenie nazwy Europa,

· na podstawie tekstu wyjaśnia symboliczne znaczenie mitu o porwaniu Europy,

Rozmowy na koniec wieku 3 (fragment). Z prof. Januszem Tazbirem o Europie

· określa główny temat rozmowy,

· na podstawie wzoru pisze notatkę encyklopedyczną,

· wymienia przywołanych w rozmowie polskich pisarzy, wskazuje zagadnienia, które poruszali,

· samodzielnie tworzy notatkę encyklopedyczną,

· odróżnia fakty od opinii, podaje ich przykłady z tekstu,

· samodzielnie tworzy notatkę encyklopedyczną, zachowuje zwięzłość i spójność tekstu,

· nazywa wartości wspólne dla Europejczyków, przyporządkowuje je do odpowiednich kręgów kulturowych,

· tworzy notatkę encyklopedyczną, hierarchizuje w niej informacje, zachowuje zwięzłość i spójność tekstu,

Nauka o języku.

Zacytować czy zrelacjonować? Mowa niezależna i zależna

· zapisuje poprawnie graficznie mowę niezależną,

· przekształca poprawnie mowę zależną w niezależną,

· przekształca poprawnie mowę zależną w niezależną i odwrotnie, przestrzega zasad zapisu,

· poprawnie i funkcjonalnie stosuje w wypowiedziach mowę zależną i niezależną,

Jan Parandowski Mitologia (fragment Dwanaście prac Heraklesa)

· podaje imiona bogów przedstawionych w micie, we wskazanych źródłach szuka informacji z nimi związanych,

· przedstawia Heraklesa, wykorzystuje podstawowe informacje, dotyczące tego bohatera,

· wymienia wszystkie prace Heraklesa,

· przedstawia rolę, którą odegrali bogowie w życiu Heraklesa,

· przedstawia Heraklesa z punktu widzenia wybranej postaci z mitu,

· opowiada szczegółowo o wybranej pracy Heraklesa,

· ze znanych mitów podaje przykłady wpływu bogów na życie ludzi,

· ocenia Heraklesa, przedstawia argumenty uzasadniające ocenę,

· ocenia, które zadanie Heraklesa było najtrudniejsze, uzasadnia swą opinię,

· wyjaśnia, jak i dlaczego mity przedstawiały związki świata bogów i świata ludzi,

· wyjaśnia, jakie postawy człowieka może symbolizować postać Heraklesa,

· odnosi treść mitu do współczesności, wskazuje zadania dla współczesnego Heraklesa,

Nauka o języku.

Nec Hercules contra plures, czyli siła złego na jednego.

Frazeologizmy

· objaśnia znaczenia frazeologizmów pochodzących z mitologii,

· w podanych przykładach wskazuje poprawne związki frazeologiczne, układa z nimi zdania,

· korzystając z odpowiedniego słownika, wyjaśnia znaczenie podanych frazeologizmów,

· poprawia błędy w podanych przykładach związków frazeologicznych,

· podaje przykłady sytuacji, w których można użyć wskazanych frazeologizmów,

· wyjaśnia mechanizm powstawania błędów w podanych związkach frazeologicznych, poprawia te błędy,

· wyjaśnia, w jakim celu używamy frazeologizmów w wypowiedziach, jakie efekty może przynieść ich wykorzystanie,

· stosuje celowo w wypowiedziach prawidłowe związki frazeologiczne,

Agatha Christie

12 prac Herkulesa

· krótko przedstawia głównego bohatera, tworzy wizytówkę tej postaci,

· opowiada o przyczynach, przebiegu i rezultatach wybranego zadania, którym zajmował się główny bohater,

· charakteryzuje bohatera, przywołując opinie innych na jego temat,

· ocenia, które z zadań Herkulesa Poirota było najciekawsze, uzasadnia swą opinię,

· na podstawie wybranego wydarzenia przedstawia tok myślenia bohatera,

· przedstawia i omawia związek rozwiązywanych przez detektywa spraw z mitologiczną opowieścią o Heraklesie,

· przedstawia Herkulesa Poirota jako określony typ postaci, obecny w literaturze popularnej,

· przedstawia cechy powieści detektywistycznej, tworzy instrukcję, jak napisać dobry utwór tego rodzaju,

Pieśń o Rolandzie (fragmenty)

· odtwarza okoliczności (czas, miejsce, przyczyny, walczące strony), w jakich doszło do bitwy, przedstawionej w utworze,

· opisuje wygląd tytułowego bohatera,

· przedstawia okoliczności śmierci Rolanda,

· formułuje podstawowe zasady kodeksu rycerskiego,

· wyodrębnia kolejne epizody bitwy, odtwarza jej przebieg,

· charakteryzuje głównego bohatera,

· odtwarza zachowanie, gesty, rekwizyty towarzyszące śmierci Rolanda,

· formułuje zasady kodeksu rycerskiego,

· opowiada o przebiegu bitwy z punktu widzenia wybranego bohatera utworu,

· nazywa wartości, które tytułowy bohater uważał za najważniejsze, przytacza fragmenty tekstu z tym związane,

· wskazuje realistyczne, fantastyczne, symboliczne okoliczności śmierci Rolanda,

· porównuje średniowiecznego rycerza z antycznym herosem,

· komentuje literackie sposoby przedstawienia bitwy, wskazuje środki dynamizujące wypowiedź i przedstawiające przeżycia bohaterów,

· przedstawia Rolanda jako wzorzec osobowościowy rycerza,

· wyjaśnia symboliczne znaczenia, zawarte w opisie śmierci Rolanda,

· ocenia z punktu widzenia człowieka współczesnego zasady kodeksu rycerskiego,

Henryk Sienkiewicz Krzyżacy

· przygotowuje wzorcowe głośne czytanie fragmentu powieści,

· tworzy plan wybranego wątku powieści,

· przedstawia i krótko charakteryzuje wybraną postać z powieści,

· wskazuje rycerstwo polskie i krzyżackie jako bohaterów zbiorowych powieści,

· odróżnia rzeczywiste i fikcyjne miejsca wydarzeń, podaje przykłady z tekstu,

· w opisie bitwy pod Grunwaldem wskazuje i nazywa podstawowe środki stylistyczne, próbuje określić ich funkcję,

· przygotowuje wzorcowe głośne czytanie fragmentu powieści, który uważa za najciekawszy,

· tytułuje wszystkie wątki powieści, streszcza jeden z nich,

· z punktu widzenia wybranego bohatera powieści przedstawia i charakteryzuje dowolną postać z utworu,

· wymienia bohaterów należących do obu grup rycerskich,

· podaje przykłady postaci historycznych, wyjaśnia krótko, kim byli ci bohaterowie,

· w opisie bitwy pod Grunwaldem wskazuje i nazywa istotne środki stylistyczne, określa ich funkcję,

· przygotowuje wzorcowe głośne czytanie fragmentu powieści, który uważa za najciekawszy, uzasadnia swą opinię,

· przedstawia i komentuje sposób łączenia wątków w utworze, podaje przykłady z tekstu,

· wyjaśnia, którą postać z powieści można nazwać bohaterem dynamicznym, wyjaśnia dlaczego, charakteryzuje go,

· podaje przykłady wydarzeń, w których dochodzi do konfrontacji bohaterów zbiorowych,

· podaje przykłady składników świata przedstawionego o charakterze historycznym i fikcyjnym,

· analizuje język opisu bitwy pod Grunwaldem,

· przygotowuje nagranie radiowej powieści w odcinkach złożone z najbardziej emocjonujących scen,

· wyjaśnia, czym różni się akcja od fabuły utworu, wskazuje przykłady wydarzeń epizodycznych, retrospekcji, epilogu,

· dokonuje charakterystyki porównawczej wybranych bohaterów powieści,

· określa sposoby przedstawienia przez narratora bohaterów zbiorowych, wyjaśnia cel, który dzięki tym sposobom został osiągnięty,

· wyjaśnia, dlaczego utwór jest powieścią historyczną,

· analizuje i interpretuje opis bitwy pod Grunwaldem,

Nauka o języku.

Drzewiej bywało... Archaizmy i archaizacja

· rozpoznaje w tekście archaizmy,

· rozpoznaje w tekście archaizmy, próbuje określić ich typy,

· wyjaśnia, czym są archaizmy, rozróżnia ich typy, wskazuje przykłady w tekście,

· wyjaśnia, na czym polega archaizacja, jakim celom służy,

Spotkania ze sztuką.

Jan Matejko Bitwa pod Grunwaldem

· wymienia elementy warstwy przedstawieniowej obrazu, łączy je z tematem dzieła,

· prezentuje malarskie sposoby przedstawienia wybranych postaci obrazu,

· omawia wykorzystane przez artystę środki języka malarskiego, wyjaśnia ich funkcję,

· wskazuje i komentuje przyczyny i efekty sposobu kreowania przez artystę malarskiej wizji historycznego wydarzenia,

Andrzej Sapkowski Granica możliwości (fragment)

· prezentuje główne elementy świata przedstawionego w utworze,

· wyjaśnia, jaki był cel wyprawy opisanej w utworze,

· określa charakterystyczne cechy języka, którym posługuje się wybrany bohater,

· wymienia uczestników wyprawy, przedstawia ich,

· określa motywy, które skłoniły bohaterów do udziału w ekspedycji,

· analizuje język, którym posługuje się wybrana postać z utworu,

· określa relacje łączące bohaterów utworu,

· ocenia pobudki, którymi kierowali się poszczególni bohaterowie biorący udział w wyprawie,

· rozpoznaje stylizację w utworze, nazywa jej rodzaje,

· wyjaśnia, dlaczego opowiadanie należy do utworów fantasy,

· przedstawia i komentuje postawy życiowe, reprezentowane przez bohaterów,

· wyjaśnia, czemu służy zastosowana w utworze stylizacja językowa,

Nauka o języku

Składniowe łamigłówki. Wypowiedzenia wielokrotnie złożone

· przekształca podane zdania pojedyncze w wielokrotnie złożone,

· rozpoznaje i tworzy zdania wielokrotnie złożone,

· rozpoznaje i tworzy różne rodzaje zdań wielokrotnie złożonych,

· świadomie i celowo stosuje w wypowiedziach różne rodzaje zdań wielokrotnie złożonych,

Jan Twardowski Trochę plotek o świętych

· wprowadza do tekstu wiersza znaki interpunkcyjne, odczytuje zgodnie z nimi głośno tekst,

· wymienia niektóre określenia prezentujące bohaterów wiersza, próbuje wyjaśnić ich znaczenie,

· wskazuje przykłady kolokwializmów i paradoksów; wyjaśnia, jakie znaczenia zostały dzięki nim wyeksponowane,

· omawia poetyckie sposoby przedstawiania bohaterów, wyjaśnia wynikające z nich znaczenia,

Wiktor Hugo Katedra Marii Panny w Paryżu (fragment)

· na podstawie tekstu wyjaśnia, jakie funkcje pełniła tytułowa katedra w czasach średniowiecza,

· z podanych propozycji wybiera te, które wskazują cechy wspólne gotyckich świątyń i wielkich dzieł literackich,

· na podstawie tekstu opisuje fasadę katedry,

· z podanych propozycji wybiera te, które wskazują cechy wspólne gotyckich świątyń i wielkich dzieł literackich, uzasadnia swój wybór,

· z punktu widzenia paryskiego przewodnika opisuje fasadę katedry,

· próbuje samodzielnie wskazać wspólne cechy gotyckich świątyń i wielkich dziel literackich,

· wyjaśnia, jakie symboliczne funkcje pełniła główna fasada katedry,

· porównuje literacki opis katedry z podanymi dziełami malarskimi,

Nauka o języku.

Kropka, kreska, kropka, czyli interpunkcyjne SOS

Interpunkcja w wypowiedzeniach

· zna najczęściej stosowane znaki interpunkcyjne, stara się je stosować w praktyce,

· zna wszystkie znaki interpunkcyjne, stara się je stosować w praktyce,

· stosuje poprawnie wszystkie znaki interpunkcyjne,

· stosuje poprawnie wszystkie znaki interpunkcyjne ze świadomością funkcji, które pełnią,

Miron Białoszewski Fioletowy gotyk

· wyodrębnia w tekście wiersza obrazy poetyckie,

· na podstawie wzoru pisze podanie,

· korzystając z podanych propozycji, wyjaśnia znaczenie niektórych metafor tworzących obrazy poetyckie,

· pisze samodzielnie podanie,

· próbuje samodzielnie wyjaśnić znaczenia wynikające z metaforyki utworu,

· pisze samodzielnie podanie, stosuje właściwy układ graficzny zapisu,

· dostrzega różne perspektywy, z których patrzy osoba mówiąca, wyjaśnia znaczenie tego zabiegu,

· pisze podanie, przestrzega wszystkich wyznaczników tej formy wypowiedzi,

Irving Stone Udręka i ekstaza (fragment)

· wymienia etapy pracy nad posągiem,

· wskazuje nawiązania do biblijnej opowieści,

· na podstawie tekstu opisuje sposób pracy Michała Anioła,

· wyjaśnia, dlaczego biblijny Dawid stał się postacią przedstawioną przez artystę,

· na podstawie tekstu przedstawia przeżycia twórcy w czasie rzeźbienia,

· omawia wzorce, do których odwoływał się w swej pracy Michał Anioł,

· relacjonuje i komentuje przebieg procesu twórczego przedstawionego w tekście,

· na podstawie tekstu i innych źródeł wyjaśnia, z czego wynika i na czym polega niezwykłość rzeźby Michała Anioła,

Nauka o języku.

Od mecenasa do sponsora

Zapożyczenia w języku polskim

· rozpoznaje wyraźne zapożyczenia w tekście; wie, w jakim słowniku szukać informacji na ich temat,

· zastępuje zapożyczenia wyrazami rodzimymi, korzysta z odpowiedniego słownika,

· przekształca tekst, zastępując zapożyczenia wyrazami rodzimymi, zachowuje jego spójność i logikę,

· świadomie i celowo stosuje zapożyczenia, zna i stosuje zasady ich używania,

Jan Kochanowski Na swoje księgi; O żywocie ludzkim

· korzystając z przypisów, przekłada tekst na język współczesny,

· przedstawia podstawowe wiadomości na temat twórczości Jana Kochanowskiego,

· określa tematykę fraszek, ustala, kim może być osoba mówiąca,

· wymienia utwory Jana Kochanowskiego, potrafi określić ich gatunek i tematykę,

· odtwarza sposób myślenia i wartościowania zawarty w obu fraszkach,

· wyjaśnia, dlaczego Jana Kochanowskiego można nazwać humanistą,

· rozpoznaje motyw teatru świata, tłumaczy jego znaczenie,

· zbiera wiadomości dotyczące twórczości Jana Kochanowskiego; porządkuje je, prezentuje,

Wisława Szymborska Utopia

· wyjaśnia znaczenie słowa utopia, tworzy z nim poprawne związki wyrazowe,

· wypisuje z tekstu nazwy własne, ustala, czego dotyczą,

· podaje przykłady obrazujące, co może być utopią,

· wyjaśnia sposób tworzenia nazw własnych w utworze,

· wyjaśnia, o jakiej utopii jest mowa w wierszu,

· łączy nazwy własne, użyte w tekście, ze sposobem myślenia człowieka,

· wyjaśnia metaforykę wiersza, wykorzystuje podane znaczenie metafor do sformułowania znaczeń tekstu,

· odtwarza refleksje osoby mówiącej na temat wartości w życiu człowieka, przedstawia własną opinię na ten temat,

Stanisław Barańczak Południe

· formułuje pytania do tekstu,

· dostrzega niezwykłość graficznego zapisu tekstu, próbuje wyjaśnić jego związek z tematyką wiersza,

· z podanych propozycji hipotez interpretacyjnych wybiera tę, którą uważa za najtrafniejszą,

· wyjaśnia związek graficznego zapisu tekstu z tytułem i tematyka utworu,

· próbuje samodzielnie sformułować hipotezę interpretacyjną dotyczącą znaczeń tekstu,

· z podanych propozycji wybiera znaczenia metafor występujących w wierszu,

· przedstawia własną propozycję interpretacji utworu,

· wyjaśnia znaczenie metafor, występujących w utworze,

Molier Skąpiec

· wybiera z tekstu fragmenty, na podstawie których można nazwać cechy charakteru i osobowości głównego bohatera, próbuje je komentować,

· wymienia członków rodziny, krótko ich przedstawia,

· wskazuje fragmenty, które uznaje za komiczne, próbuje określić źródło komizmu,

· pisze zawiadomienie o klasowej inscenizacji fragmentów Skąpca,

· określa stosunek głównego bohatera do różnych wartości, popiera swą opinię przykładami z tekstu,

· przedstawia i opisuje relacje łączące członków rodziny,

· podaje z tekstu przykłady komizmu postaci, sytuacji, słowa,

· pisze opowiadanie, w którym bohaterem jest uwspółcześniona postać skąpca,

· odtwarza opinie innych bohaterów o tytułowej postaci, komentuje je,

· określa i ocenia więzi emocjonalne między członkami przedstawionej rodziny,

· omawia różne rodzaje komizmu wykorzystane w utworze, określa ich rolę i cel,

· tworzy charakterystykę głównego bohatera,

· omawia i komentuje sposób przedstawienia postaci w dramacie, wyjaśnia, na czym polega komedia charakterów,

· uogólnia sądy o ludziach przedstawionych w utworze,

· wyjaśnia, na czym polega komizm jako kategoria estetyczna, wykorzystuje odwołania do tekstu,

· proponuje uwspółcześnioną wersję Skąpca,

Ignacy Krasicki Hymn do miłości ojczyzny

· rozpoznaje adresata utworu,

· rozpoznaje tezę zawartą w utworze, formułuje ją własnymi słowami,

· przypomina, czym cechuje się hymn jako gatunek liryczny,

· pod kierunkiem nauczyciela pisze rozprawkę,

· wskazuje w tekście apostrofę; określa charakter adresata,

· wskazuje wersy o charakterze argumentacyjnym, odtwarza ich zawartość treściową,

· wyjaśnia, dlaczego utwór reprezentuje hymn jako gatunek liryczny,

· pisze samodzielnie rozprawkę, gromadzi wystarczające do udowodnienia tezy argumenty,

· dostrzega i wyjaśnia związek adresata z tonacją uczuciową wiersza,

· określa kompozycję utworu, wydziela w niej tezę, argumenty, konkluzję, komentuje związek kompozycji z tematem,

· wyjaśnia związek gatunku utworu z jego tematyką,

· pisze rozprawkę, hierarchizuje argumenty, zbiera wnioski,

· określa osobę mówiącą w wierszu, ustala, w czyim imieniu się wypowiada i jaki jest jej związek z adresatem, rozpoznaje lirykę zwrotu do adresata,

· określa styl utworu, dostrzega i nazywa językowe środki, wpływające na cechy tego stylu,

· podaje przykłady innych utworów reprezentujących gatunek hymnu; zestawia je z tekstem Krasickiego, wskazuje podobieństwa i różnice,

· pisze rozprawkę, realizuje wszystkie cechy tej formy wypowiedzi,

Ignacy Krasicki Bajki (wybór)

· odtwarza własnymi słowami treść poznanych bajek,

· wie, że pod postaciami zwierzęcych bohaterów przedstawieni zostali ludzie,

· cytuje fragmenty, z których wynika pouczenie,

· wymienia cechy bajki jako gatunku literackiego,

· formułuje tematy kolejnych bajek,

· wie, czym jest alegoria, wskazuje jej przykłady w tekstach bajek,

· wyjaśnia, czym jest morał, wskazuje jego przykłady z tekstów,

· wyjaśnia, dlaczego poznane utwory reprezentują bajkę jako gatunek literacki,

· dzieli poznane bajki ze względu na podejmowany przez nie temat,

· wyjaśnia, na czym polega i z czego wynika alegoryczny charakter bajek,

· wyjaśnia rolę morału w bajkach,

· wie, że bajka jest gatunkiem pogranicznym, wskazuje cechy epickie i liryczne,

· uogólnia spostrzeżenia związane z tematyką bajek Krasickiego,

· uogólnia sądy na temat bohaterów bajek,

· wyjaśnia, na czym polega i z czego wynika dydaktyczny charakter bajek,

· omawia bajkę jako gatunek literacki, rozróżnia bajki epigramatyczne i narracyjne,

Zofia Kossak-Szczucka Obiad czwartkowy

· odtwarza podstawowe informacje o obiadach czwartkowych (miejsce, czas, cel, uczestnicy),

· wymienia wszystkich uczestników obiadów czwartkowych, przedstawia ich,

· zbiera i przedstawia dodatkowe informacje o uczestnikach obiadów czwartkowych i przebiegu ich spotkań,

· wyjaśnia, na czym polegała ważna dla polskiej kultury rola obiadów czwartkowych,

Nauka o języku

Na pomoc Matejce i Sapiesze, czyli stąpanie po kruchym lodzie...

O odmianie nazwisk

· zna podstawowe reguły odmiany nazwisk, stara się je stosować w praktyce,

· stara się poprawnie odmieniać nazwiska,

· zna reguły odmiany nazwisk, stosuje je w praktyce,

· poprawnie odmienia wszystkie typy nazwisk,

Adam Mickiewicz Świteź

· odtwarza główne wydarzenia utworu,

· wymienia bohaterów utworu, dzieli je na postaci fantastyczne i realistyczne,

· przypomina główne cechy ballady,

· wskazuje i nazywa podstawowe środki poetyckie służące do przedstawienia elementów krajobrazu,

· porządkuje wydarzenia przedstawione w utworze, dzieli je na fantastyczne i realistyczne,

· określa postawy bohaterów przedstawionych w retrospekcji z punktu widzenia dobra i zła,

· wskazuje cechy ballady w utworze,

· dostrzega różnorodność zastosowanych środków poetyckich, nazywa środki budujące nastrój, określa ten nastrój,

· rozróżnia dwa plany czasowe w utworze, przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia,

· określa postawy bohaterów i narratora wobec rzeczywistości,

· wskazuje w utworze cechy różnych rodzajów literackich,

· wskazuje przykłady środków poetyckich związanych z wrażeniami plastycznymi i akustycznymi tworzącymi nastrój, omawia ich funkcję,

· wie, czym jest retrospekcja; wyjaśnia, czemu służy w toku narracji i jakie skutki wywołuje,

· komentuje, w jaki sposób ukazany został problem winy i kary w utworze,

· przedstawia balladę jako gatunek literacki,

· analizuje język utworu, łączy swe spostrzeżenia z tematyką i gatunkiem utworu,

Nauka o języku.

Gdziekolwiek będziesz...

Nazwy miejscowe i ich odmiana

· stosuje poprawną odmianę popularnych i często używanych nazw miejscowych,

· stara się stosować poprawną odmianę nazw miejscowych,

· poprawnie odmienia nazwy miejscowe,

· zna reguły odmiany nazw miejscowych, poprawnie stosuje je w praktyce,

Adam Mickiewicz Do M***

· określa, kim może być osoba mówiąca i adresat utworu, przywołuje odpowiednie fragmenty tekstu,

· dostrzega rytmiczność utworu, próbuje ustalić, z czego ona wynika,

· nazywa relacje łączące osobę mówiącą i adresata, popiera swe ustalenia przykładami z tekstu,

· omawia układ rymów, budowę strof, wskazuje te elementy jako sposób rytmizacji utworu,

· określa sytuację liryczną, wyodrębnia zdarzenia i sytuacje, o których mówi podmiot liryczny,

· wymienia wszystkie sposoby rytmizacji tekstu,

· omawia stan psychiczny osoby mówiącej, nazywa jej uczucia, łączy tekst z biografią poety, podaje argumenty,

· omawia sposoby rytmizacji tekstu; wyjaśnia, jak wpływa ona na nastrój i przedstawiane emocje,

Juliusz Słowacki Hymn

· wybiera fragmenty opisujące przestrzeń, wydobywa z nich znaczenia dosłowne,

· ustala, kim może być osoba mówiąca, uzasadnia swą opinię przykładami z tekstu,

· rozpoznaje refren w utworze, wyjaśnia jego rolę,

· wyodrębnia obrazy poetyckie, związane z przestrzenią, ustala ich zawartość,

· wskazuje fragmenty mówiące o przeszłości i przyszłości bohatera lirycznego, komentuje je,

· analizuje budowę tekstu, wskazuje powtarzające się elementy,

· analizuje sposób tworzenia obrazów poetyckich związanych z przestrzenią,

· określa stan psychiczny i emocje bohatera; ustala, czym są spowodowane,

· omawia kompozycję wewnętrzną i budowę wiersza, łączy je z nastrojem utworu,

· określa symboliczny charakter przestrzeni, łączy ją z emocjami osoby mówiącej,

· zna pojęcie liryki osobistej; wyjaśnia, dlaczego utwór należy do tego typu liryki,

· analizuje budowę i kompozycję wewnętrzną, zestawia je ze stylem wypowiedzi poetyckiej, formułuje wnioski,

Spotkania ze sztuką. Caspar David Friedrich Wędrowiec nad morzem chmur

· wymienia elementy przedstawione na obrazie, opisuje widok, który roztacza się przed patrzącym,

· wskazuje podstawowe środki języka malarskiego, wykorzystane w dziele,

· wskazuje elementy, które mogą mieć znaczenia symboliczne, próbuje ustalić te znaczenia,

· wskazuje podstawowe środki języka malarskiego wykorzystane w dziele, próbuje odczytać wynikające z nich znaczenia,

· wyjaśnia symboliczne znaczenia elementów, przedstawionych na obrazie,

· analizuje kompozycję obrazu, wyjaśnia wynikające z niej znaczenia przenośne,

· przedstawia dosłowne i symboliczne znaczenia dzieła,

· wskazuje i nazywa zasady kompozycyjne, którym podporządkowane jest dzieło, określa wynikające z kompozycji znaczenia,

Juliusz Słowacki Testament mój

· wskazuje wersy, w których poeta mówi o swoim życiu, na ich podstawie odtwarza konkretne informacje,

· wskazuje fragmenty, ujawniające adresatów wypowiedzi,

· komentuje wersy dotyczące życia bohatera, zestawia je z informacjami biograficznymi dotyczącymi poety,

· wskazuje adresata konkretnego i uogólnionego,

· wskazuje wersy mówiące o twórczości, wyjaśnia ich metaforykę,

· odtwarza treść nakazów i próśb skierowanych do adresatów, komentuje je,

· przedstawia portret człowieka i artysty wpisany w tekst,

· komentuje refleksje dotyczące wpływu twórczości na potomnych,

Cyprian Norwid Za wstęp (Ogólniki)

· własnymi słowami odtwarza treść kolejnych strof,

· wskazuje, co niezwykłego dostrzega w budowie i zapisie utworu,

· określa, o jakich etapach życia człowieka mówi wiersz, podaje cytaty z tekstu,

· omawia warstwę interpunkcyjną utworu, próbuje określić efekty uzyskane za pomocą znaków interpunkcyjnych,

· wyjaśnia znaczenie metafor przedstawiających etapy życia człowieka,

· analizuje język poetycki utworu, formułuje wnioski,

· odtwarza poglądy poety na temat roli poezji, wskazuje, które wartości uznaje on za najważniejsze,

· przedstawia nowatorstwo formy i języka utworu,

Bolesław Prus Kamizelka

· odtwarza przebieg wydarzeń przedstawionych w utworze,

· wypisuje i porządkuje informacje o wszystkich bohaterach utworu,

· porządkuje informacje na temat elementów świata przedstawionego,

· przedstawia bohaterów utworu, posługuje się odpowiednimi cytatami,

· wyjaśnia, dlaczego utwór ma charakter realistyczny,

· omawia relacje i uczucia łączące głównych bohaterów,

· wyjaśnia, w jaki sposób prezentacja świata przedstawionego podporządkowana została wymogom gatunku,

· na podstawie tekstu uogólnia refleksje na temat związków między ludźmi,

Bolesław Prus Kroniki (fragment)

· formułuje temat tekstu,

· wskazuje słowa i wypowiedzi charakterystyczne dla języka potocznego, próbuje ustalić cel ich użycia w tekście przez autora,

· pisze sprawozdanie z wydarzenia, którego był świadkiem lub uczestnikiem,

· formułuje problemy, poruszane w tekście,

· wskazuje zastosowane środki stylistyczne, określa ich funkcję,

· pisze sprawozdanie, próbuje stosować funkcjonalny styl wypowiedzi,

· odtwarza opinie i oceny autora tekstu,

· nazywa najważniejsze cechy stylu autora, popiera je przykładami,

· pisze artykuł związany tematycznie ze wskazanymi problemami,

· wyjaśnia, dlaczego tekst ma charakter publicystyczny,

· charakteryzuje styl tekstu, zwraca uwagę na jego specyficzne cechy,

· pisze artykuł poruszający problemy, które uznaje za ważne,

Gatunki dziennikarskie

· na podstawie informacji wstępnych wylicza najważniejsze zadania tekstów prasowych,

· przedstawia ostatnio przeczytane teksty prasowe, określa ich tematykę,

· rozpoznaje podstawowe gatunki prasowe,

· próbuje ocenić przeczytane ostatnio teksty prasowe,

· rozróżnia gatunki prasowe, zna ich podstawowe cechy, rozpoznaje je w tekstach,

· wartościuje przeczytane ostatnio teksty prasowe,

· wskazuje różnice między tekstem literackim a tekstem dziennikarskim,

· komentuje, ocenia i wartościuje poznawane samodzielnie teksty prasowe,

Ryszard Kapuściński Jeszcze dzień życia (fragment)

· streszcza poznany fragment reportażu,

· wyodrębnia z tekstu fragmenty opisowe; ustala, czego dotyczą,

· wymienia podstawowe cechy reportażu jako gatunku,

· wskazuje najważniejsze wydarzenia, ustala powiązania przyczynowo-skutkowe między nimi,

· we fragmentach opisowych wskazuje i nazywa środki językowe, określa ich funkcję,

· wyjaśnia, czym cechuje się reportaż jako gatunek, podaje przykłady utworów,

· na podstawie przedstawionych wydarzeń określa tematykę i problematykę reportażu,

· wyodrębnia z tekstu dygresje, ustala, czego dotyczą, jaką pełnią rolę w tekście,

· rozpoznaje cechy stylu publicystycznego,

· komentuje, jakie prawdy ogólne i refleksje można sformułować po zapoznaniu się z treścią reportażu,

· charakteryzuje styl reportażu Kapuścińskiego,

· porównuje styl publicystyczny ze stylem naukowym, formułuje wnioski,

Kazimierz Przerwa Tetmajer O Panu Jezusie i zbójnikach

· wymienia bohaterów opowiadania, proponuje zasadę ich podziału,

· wyodrębnia wyrazy gwarowe, próbuje je wyjaśnić na podstawie kontekstu,

· przedstawia wydarzenia utworu, dzieli je na realistyczne i fantastyczne,

· tłumaczy fragmenty zdań, w których występuje stylizacja gwarowa,

· wyodrębnia punkt kulminacyjny, określa kompozycję utworu,

· rozpoznaje różne sposoby stylizacji gwarowej, podaje ich przykłady z tekstu,

· formułuje problematykę utworu, omawia różnice między sprawiedliwością ludzką a Boską,

· rozumie całość tekstu, tłumaczy go na język literacki, wyjaśnia, na czym polega i czemu służy stylizacja gwarowa,

Nauka o języku.

Jak głowa, taka mowa

Gwary i dialekty

· rozróżnia język ogólny i gwarowy,

· wyjaśnia znaczenie najczęściej spotykanych regionalizmów,

· rozpoznaje cechy języka własnego regionu,

· wyjaśnia, jakie znaczenie dla kultury narodowej mają regionalne odmiany języka

Stefan Żeromski Siłaczka (fragmenty)

· odtwarza historię życia Pawła Obareckiego, porządkuje chronologicznie wydarzenia z nim związane,

· odtwarza, w jaki sposób Obarecki ocenił życiowe wybory Stasi Bozowskiej,

· przypomina, jakie idee chciał początkowo realizować bohater, podaje przyczyny, dla których z nich zrezygnował,

· próbuje ocenić życiowe wybory bohaterów,

· porównuje postawy życiowe Obareckiego i Bozowskiej,

· ocenia życiowe wybory bohaterów, popiera swą ocenę argumentami,

· dostrzega ironię narratora, wyjaśnia jej znaczenie dla oceny postawy Obareckiego,

· uogólnia refleksje na temat życiowych wyborów człowieka, ich przyczyn i skutków,

Bolesław Leśmian Dziewczyna

· odtwarza własnymi słowami historię opowiedzianą w utworze,

· prezentuje swoje wrażenia związane z poznanym tekstem,

· wyodrębnia realistyczne i fantastyczne elementy przedstawionego świata,

· wymienia neologizmy, ustala, od jakich wyrazów pochodzą i co oznaczają,

· wyjaśnia symboliczne znaczenia elementów świata przedstawionego w utworze,

· określa nastrój utworu; wskazuje i nazywa środki językowe, dzięki którym został on stworzony,

· komentuje, jakie postawy wobec świata zaprezentowane są w tekście, określa postawę osoby mówiącej wobec nich,

· analizuje język utworu, wskazuje jego specyficzne cechy,

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska Wiersze (wybór)

· określa ogólną tematykę wszystkich wierszy,

· wskazuje elementy wypowiedzi pozwalające określić osobę mówiącą,

· wskazuje i nazywa podstawowe środki języka poetyckiego,

· konkretyzuje temat każdego utworu,

· określa osobę mówiącą,

· wskazuje i nazywa podstawowe środki języka poetyckiego, określa ich znaczenie dla tekstu,

· wskazuje wspólne elementy tematyczne utworów,

· nazywa emocje, określa stan uczuciowy osoby mówiącej,

· wyodrębnia obrazy poetyckie, omawia sposoby ich kreowania,

· łączy tematykę utworów z poezją o tematyce uczuciowej, podaje przykłady innych, podejmujących ją twórców,

· opisuje sytuacje liryczne zobrazowane w wierszach, łączy z nimi stany uczuciowe osoby mówiącej,

· dostrzega puenty, komentuje ich rolę w budowaniu znaczeń całości,

Magdalena Samozwaniec Maria i Magdalena (fragment)

· wymienia uczestników spotkania, przedstawia ich,

· na podstawie wzoru pisze CV,

· przedstawia twórców biorących udział w spotkaniu, gromadzi o nich dodatkowe informacje,

· pisze samodzielnie CV,

· przedstawia realia życia literackiego zaprezentowane w utworze,

· pisze CV, zachowuje formę graficzną tej formy wypowiedzi,

· odczytuje intencje wypowiedzi bohaterów,

· pisze CV, realizuje wszystkie wymogi tej formy wypowiedzi,

Konstanty Ildefons Gałczyński Prośba o wyspy szczęśliwe;

Pieśń III

· rozpoznaje nadawcę i adresata wypowiedzi poetyckiej,

· wskazuje anaforę,

· opisuje sytuację liryczną w obu tekstach,

· określa rolę anafory w tekście,

· określa nastrój utworów,

· wskazuje, nazywa środki poetyckie kreujące nastrój utworów,

· rozpoznaje w tekście motyw arkadyjski, komentuje jego związek z tematyką utworów,

· komentuje sposoby kreowania obrazów poetyckich,

Ernest Hemingway Stary człowiek i morze

· relacjonuje kolejne etapy walki bohatera z marlinem,

· przedstawia głównego bohatera, opisuje jego wygląd,

· wskazuje fragmenty opisowe w tekście, ustala ich tematykę,

· wypisuje z tekstu zdania o charakterze sentencji,

· relacjonuje w czasie teraźniejszym przebieg walki bohatera z marlinem,

· wymienia cechy charakteru głównego bohatera, przywołuje potwierdzające je sytuacje,

· analizuje fragmenty opisowe utworu,

· przedstawia swoje rozumienie sentencji, zawartych w utworze,

· relacjonuje przebieg zmagań bohatera z marlinem, eksponuje emocje i uczucia,

· tworzy psychologiczny portret głównego bohatera,

· analizuje i komentuje fragmenty opisowe utworu,

· komentuje sentencje zawarte w tekście,

· wyjaśnia metaforyczny sens walki bohatera z marlinem,

· określa motywy postępowania głównego bohatera, komentuje je i ocenia,

· ustala przenośne znaczenia wynikające z fragmentów opisowych utworu,

· uogólnia refleksje, związane ze znaczeniami wynikającymi z sentencji,

Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec

· odtwarza podstawowe realia okupowanej Warszawy,

· wymienia główne akcje Małego Sabotażu, opowiada o przebiegu jednej z nich,

· korzystając ze słownika, wyjaśnia różnice między sabotażem a dywersją,

· przedstawia bohaterów utworu, podaje ich imiona, nazwiska, pseudonimy, zainteresowania,

· według wzoru tworzy notkę biograficzną,

· odtwarza przebieg akcji pod Arsenałem,

· według wzoru tworzy opis sytuacji,

· wyjaśnia, skąd pochodzi tytuł utworu,

· opowiada o realiach okupowanej Warszawy, przywołuje fragmenty tekstu,

· wyjaśnia, czym był Mały Sabotaż, porządkuje informacje związane z akcjami małego sabotażu,

· opowiada o wybranej akcji dywersyjnej opisanej w utworze,

· ustala, co łączyło głównych bohaterów utworu,

· tworzy notkę biograficzną,

· opowiada o przebiegu akcji pod Arsenałem,

· tworzy opis sytuacji,

· opowiada o wydarzeniach związanych z przywołaniem fragmentu wiersza Słowackiego,

· przedstawia, jak żyli ludzie w okupowanej Warszawie, uzupełnia informacje z tekstu wiadomościami zdobytymi samodzielnie,

· zbiera wiadomości na temat akcji Małego Sabotażu, uogólnia je,

· zbiera, porządkuje i uogólnia informacje związane z akcjami dywersyjnymi opisanymi w utworze,

· porównuje głównych bohaterów utworu, formułuje wnioski,

· tworzy notkę biograficzną, zwraca uwagę na porządek informacji,

· relacjonuje przebieg akcji pod Arsenałem,

· tworzy opis sytuacji, dynamizuje wypowiedź,

· wyjaśnia metaforyczne znaczenie tytułu,

· wyjaśnia, do jakiego typu literatury można zaliczyć utwór Kamińskiego, uzasadnia swą opinię,

· komentuje, jaką rolę odgrywały akcje Małego Sabotażu dla ludności okupowanej stolicy,

· przedstawia refleksje związane z dylematami moralnymi, jakie przeżywali bohaterowie biorący udział w akcjach dywersyjnych,

· przedstawia głównych bohaterów utworu jako reprezentantów „pokolenia Kolumbów”,

· tworzy notkę biograficzną, selekcjonuje, porządkuje informacje,

· relacjonuje przebieg akcji pod Arsenałem, przedstawia emocje uczestników,

· tworzy opis sytuacji, stosuje funkcjonalnie środki językowe, dynamizujące wypowiedź,

· komentuje, w jaki sposób bohaterowie zrealizowali przesłanie poetyckie Słowackiego,

Krzysztof Kamil Baczyński Elegia o...[chłopcu polskim]

· wyodrębnia obrazy poetyckie,

· ustala, kto może być osobą mówiącą, a kto adresatem utworu,

·dostrzega i omawia zasadę tworzenia obrazów poetyckich,

·komentuje relacje łączące osobę mówiącą z adresatem, przywołuje odpowiednie sformułowania z tekstu,

· dostrzega dwa plany czasowe, wyjaśnia zasadę ich zestawienia,

· wyjaśnia symboliczne znaczenie tytułu, formułuje uniwersalne przesłanie utworu,

· wyjaśnia metaforykę utworu,

· uogólnia refleksje na temat postaw człowieka wobec zła,

Anna Świrszczyńska Strzelać w oczy człowieka;

Jej śmierć ma szesnaście lat

· ustala, co łączy bohaterów lirycznych obu wierszy,

· wyjaśnia, jakie wspólne przeżycia i doświadczenia mieli bohaterowie obu utworów,

· uogólnia sądy na temat postawy moralnej bohaterów obu wierszy,

· uogólnia refleksje wynikające ze znaczeń obu tekstów,

Melchior Wańkowicz Ziele na kraterze (fragment)

· wyjaśnia, z jakimi rzeczywistymi wydarzeniami związany jest tekst Wańkowicza,

·na podstawie tekstu wymienia, w jaki sposób wyraża się pamięć o poległych powstańcach,

· przyporządkowuje symboliczne znaczenia zdarzeniom przedstawionym w tekście,

· łączy bohaterów utworu z tradycjami walki o niepodległość, dostrzega ciągłość historii i uniwersalizm postaw,

Tadeusz Różewicz Warkoczyk

· odtwarza sytuację liryczną, z którą związana jest wypowiedź osoby mówiącej,

· dostrzega kontrast, wskazuje elementy kontrastujące ze sobą, wyjaśnia rolę kontrastu w tworzeniu znaczeń,

· dostrzega, że wiersz należy do liryki pośredniej, wyjaśnia, jakie ma to znaczenie dla wymowy utworu,

· określa styl wypowiedzi osoby mówiącej; wyjaśnia, w jaki sposób wpływa on na wymowę utworu,

Ida Fink Zabawa w klucz

· wyjaśnia, na czym polega i z czym jest związana sytuacja bohaterów opowiadania,

· porządkuje wydarzenia przedstawione w opowiadaniu,

·wyjaśnia, kim są bohaterowie opowiadania, z czego wynika ich zachowanie,

·wyodrębnia kolejne etapy akcji opowiadania,

· wyjaśnia, z czego wynika i na czym polega tragizm tytułowej zabawy,

· odtwarza zmiany napięcia akcji, ustala, z czym są związane,

· uogólnia refleksje na temat postaw człowieka w sytuacji zagrożenia,

· wyjaśnia, w jaki sposób konstrukcja akcji opowiadania podkreśla jego dramatyzm,

Wisława Szymborska Koniec i początek

· wypisuje z tekstu sformułowania wiążące się z wojną,

· wyodrębnia obrazy poetyckie,

· wymienia czynności wykonywane przez ludzi po wojnie, uogólnia je,

· wskazuje frazeologizmy, wyjaśnia ich rolę w tekście,

· komentuje tytuł utworu, zestawia go z treścią wypowiedzi poetyckiej,

· dostrzega ironię w wypowiedzi; ustala, czego dotyczy

· przedstawia i komentuje stosunek ludzi do minionych wojennych wydarzeń,

· analizuje język wypowiedzi poetyckiej,

Aldous Huxley Nowy wspaniały świat (fragment)

· ustala miejsce, czas opisywanych wydarzeń,

· przedstawia swoje wrażenia, związane ze światem opisanym w tekście,

· porządkuje informacje dotyczące tego, co widzieli studenci w czasie wizyty w ośrodku,

· ocenia świat opisany w tekście,

· wyjaśnia, jaki był cel działań prowadzonych w ośrodku,

· ocenia świat opisany w tekście, przedstawia argumenty,

· komentuje, jaki jest świat przedstawiony w utworze,

· wyjaśnia znaczenie pojęcia antyutopia, uzasadnia, dlaczego można je łączyć z poznanym tekstem,

George Orwell Folwark zwierzęcy

· omawia podstawowe elementy świata przedstawionego w utworze,

· wymienia bohaterów utworu, krótko ich przedstawia,

· wypisuje zwroty charakterystyczne dla języka propagandy,

· na podstawie wzoru pisze protokół,

· porządkuje informacje dotyczące świata przedstawionego w utworze,

· dostrzega alegorię jako sposób prezentacji bohaterów,

· wskazuje charakterystyczne cechy języka propagandy,

· pisze protokół związany z wydarzeniami przedstawionymi w powieści,

· omawia sposób prezentacji świata przedstawionego w utworze,

· wyjaśnia, jakie ludzkie postawy prezentują poszczególne zwierzęta,

· omawia mechanizmy manipulacji językowej,

· pisze protokół związany z rzeczywistymi wydarzeniami,

· określa cele, jakim służy sposób prezentacji świata przedstawionego w utworze,

· formułuje uniwersalne przesłania wynikające ze sposobu kreacji bohaterów,

· omawia językowe mechanizmy manipulowania świadomością ludzi, kreowania rzeczywistości,

· pisze protokół, przestrzega wszystkich zasad realizowanych przez tę formę wypowiedzi,

Sławomir Mrożek Rewolucja

· opowiada o działaniach bohatera,

· ustala, co może śmieszyć czytelnika opowiadania,

· przedstawia przyczyny postępowania bohatera,

· wskazuje źródła komizmu,

· wyjaśnia, jakie cele chciał osiągnąć bohater, jaki były skutki jego działania,

· wyjaśnia, co jest źródłem groteski w utworze,

· uogólnia sens działań bohatera opowiadania,

· wyjaśnia, jaki jest cel zastosowania konwencji groteski w utworze,

Nauka o języku.

Na początku było słowo, a na końcu frazes...

Perswazja i manipulacja językowa

· odróżnia perswazję od manipulacji językowej,

· wyjaśnia, czym różni się perswazja od manipulacji językowej,

· dostrzega w tekstach przejawy perswazji i manipulacji językowej,

· rozumie mechanizmy perswazji i manipulacji językowej,

Stanisław Barańczak Określona epoka

· określa sytuację odtwarzaną przez tekst wiersza,

· dostrzega nawiązania do języka przemówień, wskazuje ich przykłady,

· ustala, kim może być osoba mówiąca,

· wskazuje typowe cechy języka przemówień występujące w tekście wiersza,

· podaje charakterystyczne cechy świata opisanego w utworze,

· ocenia styl języka wykorzystany w wierszu,

· dostrzega uniwersalny charakter prezentowanego świata,

· komentuje, w jaki sposób poeta uwidacznia w utworze swoją postawę,

Jerome David Salinger Buszujący w zbożu (fragment)

· zbiera informacje o bohaterach (kim są, czym się zajmują, co ich łączy),

· nazywa rodzaj narracji w utworze,

· przedstawia stosunek bohatera do życia; ustala, przeciw czemu się buntuje,

· wyjaśnia, jaki wpływ na prezentację świata ma użyty rodzaj narracji,

· wyjaśnia, o czym świadczą marzenia i plany bohatera,

· wskazuje fragmenty, w których użyta została mowa potoczna, wyjaśnia, czemu służy taki zabieg stylistyczny,

· uogólnia refleksje na temat poszukiwania własnej drogi życia przez człowieka,

· komentuje sposób przedstawienia świata w utworze,

Małgorzata Hillar My z II połowy XX wieku

· ustala, w czyim imieniu wypowiada się osoba mówiąca,

· wyjaśnia pojęcie pokolenie,

· wymienia osiągnięcia przywoływane przez osobę mówiącą,

· podaje znane mu przykłady różnych pokoleń, przypomina ich wspólne doświadczenia,

· dostrzega kontrast, wyjaśnia, czego dotyczy,

· próbuje scharakteryzować pokolenie, do którego należy,

· wyjaśnia, na jakie problemy zwraca uwagę poetycka wypowiedź,

· próbuje wskazać wartości ważne dla pokolenia, do którego należy,

Sylvia Plath Szklany klosz (fragment)

· wymienia osiągnięcia bohaterki i jej pomysły dotyczące przyszłości,

· na podstawie wzoru pisze list motywacyjny,

· przedstawia, na czym polegały i z czego wynikały dylematy bohaterki,

· pisze samodzielnie list motywacyjny,

· wyjaśnia symboliczne znaczenie opowieści o drzewie figowym,

· pisze list motywacyjny, zachowuje właściwą kompozycję,

· uogólnia refleksje dotyczące wyborów życiowych człowieka,

· pisze list motywacyjny, spełniający wszystkie wymogi tej formy wypowiedzi,

Spotkania ze sztuką.

Paul Gauguin Skąd przybywamy? Kim jesteśmy? Dokąd idziemy?

· wymienia elementy warstwy przedstawieniowej obrazu,

· wskazuje najważniejsze cechy kompozycji obrazu,

· proponuje wyjaśnienie tytułu dzieła,

· ustala, jakimi środkami malarskimi zostały przedstawiane najważniejsze elementy dzieła,

· omawia zasady kompozycji postaci na obrazie,

· interpretuje tytuł obrazu,

· formułuje znaczenia wynikające z zastosowanych środków języka malarskiego,

· proponuje sposób odczytania znaczeń wynikających z kompozycji obrazu,

· wyjaśnia, z czego wynika uniwersalizm dzieła,

· omawia metaforykę obrazu,

· wyjaśnia, jak kompozycja obrazu podkreśla jego znaczenia przenośne,

· rozpoznaje na obrazie symbole znane z kultury i literatury,

Max Ehrmann Desiderata

· nazywa wartości, o których jest mowa w tekście.

· wskazuje i głośno odczytuje zasady życia, które uznaje za szczególnie ważne dla współczesnego człowieka.

· przedstawia postawę życiową prezentowaną w tekście.

· komentuje postawę życiową, która została przedstawiona w tekście.

KRYTERIA OGÓLNE

SPRAWNOŚCI

WYMAGANIA

konieczne

(ocena: dopuszczający)

podstawowe

(ocena: dostateczny)

rozszerzone

(ocena: dobry)

dopełniające

(ocena: bardzo dobry)

UCZEŃ

słuchanie

· rozumie większość komunikatów werbalnych,

· odbiera wystarczającą dla zrozumienia całości ilość informacji, zawartych w dźwięku i obrazie,

· porządkuje wysłuchane informacje,

· odbiera ogólną intencję cudzej wypowiedzi,

· rozumie komunikaty werbalne,

· odbiera większość informacji, zawartych w dźwięku i obrazie,

· porządkuje i systematyzuje wysłuchane informacje,

· odbiera intencje cudzej wypowiedzi,

· rozumie komunikaty werbalne o wysokim stopniu organizacji,

· odbiera informacje zawarte w dźwięku i obrazie,

· porządkuje wysłuchane informacje w zależności od ich funkcji,

· rozpoznaje intencje cudzej wypowiedzi,

· rozumie komunikaty werbalne o wysokim stopniu skomplikowania,

· rozróżnia informacje werbalne oraz zawarte w dźwięku i obrazie,

· porządkuje i systematyzuje wysłuchane informacje w zależności od ich funkcji,

· rozpoznaje i odbiera charakter wypowiedzi i wyrażane w niej intencje,

mówienie

· cytuje fragmenty tekstu,

· formułuje krótką wypowiedź na temat swoich odczuć wywołanych przez dzieło,

· przestrzega podstawowych zasad etyki i etykiety mowy w różnych sytuacjach komunikacyjnych,

· formułuje ogólną opinię na temat utworu,

· tworzy krótką wypowiedź na temat ogólnej problematyki utworu,

· odtwarza w wypowiedzi podstawową treść utworu w porządku chronologicznym,

· wypowiada się na temat elementów świata przedstawionego w utworze,

· prezentuje w wypowiedzi znaczenia dosłowne utworu lirycznego,

· wypowiada się na temat przeczytanych samodzielnie tekstów prasowych,

· tworzy wypowiedź prezentującą elementy warstwy przedstawieniowej obrazu,

· stosuje w wypowiedzi odpowiednie słownictwo,

· tworzy wypowiedzi z poprawnymi konstrukcjami składniowymi,

· cytuje odpowiednie fragmenty tekstu,

· formułuje wypowiedź związaną z odczuciami, jakie wywołuje dzieło,

· przestrzega zasad etyki i etykiety mowy w różnych sytuacjach komunikacyjnych,

· przedstawia swoją opinię na temat utworu,

· przedstawia w wypowiedzi problematykę utworu,

· odtwarza w wypowiedzi w porządku chronologicznym treść utworu,

· tworzy wypowiedź, w której porządkuje informacje, dotyczące świata przedstawionego w utworze,

· przedstawia i omawia w wypowiedzi znaczenia dosłowne utworu lirycznego,

· wypowiada się na temat przeczytanych samodzielnie tekstów prasowych, wstępnie je ocenia,

· tworzy wypowiedź, w której omawia środki języka malarskiego wykorzystane dla zaprezentowania warstwy przedstawieniowej obrazu,

· stosuje w wypowiedzi bogate słownictwo,

· tworzy wypowiedzi z różnorodnymi konstrukcjami składniowymi,

· cytuje odpowiednie fragmenty tekstu, uzasadnia ich wybór,

· wypowiada się na temat odczuć, jakie może wywoływać dzieło u odbiorcy,

· świadomie dostosowuje swoje wypowiedzi do zasad etyki i etykiety mowy,

· przedstawia swoją opinię na temat utworu, uzasadnia ją odwołaniami do dzieła,

· tworzy logiczną, zwartą wypowiedź prezentującą problematykę utworu,

· przedstawia treść utworu,

· formułuje wnioski na temat sposobu prezentowania świata przedstawionego w utworze,

· przedstawia w wypowiedzi znaczenia przenośne utworu lirycznego,

· wartościuje przeczytane samodzielnie teksty prasowe,

· tworzy wypowiedź, w której omawia metaforykę dzieła malarskiego,

· stosuje w wypowiedzi bogate, różnorodne słownictwo,

· tworzy wypowiedzi z urozmaiconymi konstrukcjami składniowymi,

· cytuje i komentuje odpowiednie fragmenty tekstu,

· tworzy zwartą wypowiedź związaną tematycznie z odczuciami, jakie dzieło może wywoływać u odbiorców,

· dostosowuje swoje wypowiedzi do zasad etyki i etykiety mowy, ma świadomość konsekwencji stosowanych w wypowiedzi form językowych,

· przedstawia uzasadnioną opinię na temat utworu, zawiera w niej elementy wartościowania,

· tworzy pełną, wyczerpującą, logiczną wypowiedź, prezentującą tematykę utworu,

· przedstawia treść utworu, wplata w wypowiedź odwołania do kontekstów,

· komentuje sposób prezentowania świata w utworze,

· przedstawia i komentuje w wypowiedzi znaczenia przenośne utworu lirycznego,

· komentuje, ocenia i wartościuje samodzielnie przeczytane teksty prasowe,

· tworzy wypowiedź, w której przedstawia i komentuje metaforykę dzieła malarskiego,

· stosuje w wypowiedzi różnorodne słownictwo, dba o odpowiedni do tematu dobór leksyki,

· tworzy wypowiedzi z różnorodnymi, funkcjonalnie dobieranymi konstrukcjami składniowymi,

czytanie

odbiór tekstów literackich i innych tekstów kultury

· rozpoznaje styl biblijny,

· rozumie występujące w tekście archaizmy,

· rozumie wyrazy gwarowe występujące w tekście,

· rozpoznaje w tekście różne rodzaje stylizacji językowej,

· odróżnia perswazję od manipulacji językowej,

· rozpoznaje w utworze nawiązania do innych dzieł,

· rozróżnia literaturę wysoką i popularną,

· wydobywa z tekstu informacje, dotyczące faktów,

· rozpoznaje podstawowe środki stylistyczne w tekście,

· wyodrębnia obrazy poetyckie w utworze lirycznym,

· wskazuje podstawowe cechy budowy utworu lirycznego,

· przedstawia bohatera literackiego, krótko go charakteryzuje,

· odtwarza wzory osobowościowe, kreowane w utworach,

· dostrzega związki fikcyjnego świata utworu z realną rzeczywistością,

· rozpoznaje groteskowy charakter utworu,

· wie, czym cechuje się bajka jako gatunek literacki, odróżnia bajkę od baśni,

· wie, że reportaż jest gatunkiem publicystycznym, rozpoznaje go wśród innych tekstów,

· omawia warstwę przedstawieniową obrazu,

· wymienia podstawowe cechy stylu biblijnego,

· rozpoznaje w tekście archaizację,

· rozumie tekst, w którym występuje stylizacja gwarowa,

· rozpoznaje i nazywa różne rodzaje stylizacji językowej w tekście,

· wyjaśnia, czym różni się perswazja od manipulacji językowej,

· wyjaśnia sposób nawiązania w utworze do innych dzieł,

· dostrzega podstawowe różnice między utworami literatury wysokiej i popularnej,

· wydobywa z tekstu informacje, dotyczące faktów i opinii,

· rozpoznaje i nazywa środki stylistyczne w tekście,

· odtwarza dosłowne znaczenia obrazów poetyckich,

· omawia budowę utworu lirycznego,

· charakteryzuje bohatera literackiego,

· przedstawia wzory osobowościowe, kreowane w utworach,

· wskazuje konkretne odniesienia fikcyjnych elementów świata przedstawionego w utworze do realnej rzeczywistości,

· wyjaśnia, na czym polega groteskowe przedstawienie świata w utworze,

· wymienia cechy gatunkowe bajki,

· wyjaśnia, czym cechuje się reportaż jako gatunek publicystyczny,

· omawia warstwę przedstawieniową obrazu, wstępnie określa malarskie sposoby jej prezentacji,

· określa cechy stylu biblijnego, wskazuje ich przykłady w tekście,

· określa funkcje archaizacji w tekście,

· określa rolę stylizacji gwarowej w tekście,

· rozpoznaje różne rodzaje stylizacji, komentuje jej znaczenie w utworze,

· dostrzega w tekstach przejawy perswazji i manipulacji językowej,

· wyjaśnia rolę nawiązań w utworze do innych dzieł,

· dostrzega i komentuje nawiązania do literatury wysokiej w utworach literatury popularnej,

· odróżnia relację od opinii,

· rozpoznaje, nazywa środki stylistyczne w tekście, określa ich funkcję,

· odczytuje przenośne znaczenia obrazów poetyckich,

· omawia budowę utworu lirycznego, wyodrębnia sposoby rytmizacji tekstu,

· charakteryzuje bohatera literackiego, omawia motywy jego postępowania,

· przedstawia i komentuje wzory osobowościowe kreowane w utworach,

· omawia odniesienia fikcyjnych elementów świata przedstawionego w utworze do realnej rzeczywistości,

· tłumaczy mechanizmy groteski jako konwencji literackiej,

· wie, że bajka jest gatunkiem pogranicznym, wskazuje jej epickie i liryczne cechy,

· komentuje tematykę i problematykę reportażu,

· analizuje dzieło malarskie, wstępnie je interpretuje,

· wyjaśnia, czym cechuje się styl biblijny, łączy jego cechy z tematyką i problematyką tekstu,

· komentuje rolę archaizacji w tekście,

· wyjaśnia, na czym polega i czemu służy stylizacja gwarowa,

· wyjaśnia, czemu służy zastosowana w utworze stylizacja językowa,

· rozumie mechanizmy perswazji i manipulacji językowej,

· komentuje nawiązania do innych dzieł w utworze,

· wartościuje utwory literatury wysokiej i popularnej,

· odróżnia relacje od opinii, komentuje ich powiązanie,

· wyjaśnia, jaką rolę pełnią środki stylistyczne w kreowaniu świata w tekście,

· komentuje znaczenia obrazów poetyckich, omawia sposób ich tworzenia,

· omawia budowę utworu lirycznego, łączy ją z warstwą treściową tekstu,

· charakteryzuje bohatera literackiego, komentuje jego postępowanie, ocenia wybory, których dokonał,

· ocenia z punktu widzenia człowieka współczesnego wzory osobowościowe, kreowane w utworach,

· komentuje związki między fikcją literacka a realna rzeczywistością,

· wyjaśnia, na czym polega i czemu służy groteska jako konwencja literacka,

· omawia bajkę jako gatunek literacki, rozróżnia różne typy bajek,

· komentuje problematykę reportażu, wykorzystuje obserwacje stylu,

· analizuje i interpretuje dzieło malarskie,

pisanie

· korzysta z podstawowych słowników,

· tworzy proste przypisy,

· stara się dobierać odpowiedni styl do wypowiedzi,

· stara się stosować różnorodne słownictwo,

· stosuje prawidłowo podstawowe formy gramatyczne i ortograficzne nazw własnych, nazwisk, nazw miejscowych,

· stosuje różne typy zdań złożonych,

· przestrzega zasad interpunkcji,

· stosuje w tworzonym tekście mowę zależną i niezależną,

· posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny,

· tworzy według wzoru formy użytkowe:

– podanie,

– cv,

– protokół,

– list motywacyjny,

· układa według wzoru notatkę encyklopedyczną,

· samodzielnie pisze krótką rozprawkę,

· samodzielnie pisze charakterystykę postaci,

· tworzy samodzielnie opis sytuacji,

· wyszukuje i poprawia błędy we własnym tekście.

· korzysta z odpowiednich słowników,

· tworzy przypisy,

· dobiera odpowiedni styl do wypowiedzi,

· stosuje różnorodne słownictwo,

· stosuje prawidłowe formy gramatyczne i ortograficzne nazw własnych, nazwisk, nazw miejscowych,

· stosuje poprawnie różne typy zdań złożonych,

· przestrzega zasad interpunkcji,

· stosuje poprawnie w tworzonym tekście mowę zależną i niezależną,

· sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny,

· tworzy samodzielnie formy użytkowe:

– podanie,

– cv,

– protokół,

– list motywacyjny,

·układa samodzielnie notatkę encyklopedyczną,

·pisze rozprawkę, wyraźnie formułuje tezę i przedstawia argumenty,

·pisze rozwiniętą charakterystykę postaci,

·układa opis sytuacji, dynamizuje wypowiedź,

·poprawia błędy we własnym tekście, koryguje styl.

· samodzielnie dociera do potrzebnych informacji,

· tworzy przypisy, przywołując cytaty,

· wykorzystuje stylizację w tworzonym tekście,

· stosuje bogate słownictwo z różnych kręgów tematycznych,

· zapisuje poprawnie pod względem gramatycznym i ortograficznym nazwy własne, nazwiska, nazwy miejscowe,

· celowo stosuje różne typy zdań złożonych,

· stosuje poprawną, różnorodną interpunkcję,

· celowo stosuje w tworzonym tekście mowę zależną i niezależną,

· dobiera odpowiednio do tworzonego tekstu oficjalną i nieoficjalną odmianę polszczyzny,

· tworzy poprawnie formy użytkowe:

– podanie,

– cv,

– protokół,

– list motywacyjny,

· układa notatkę encyklopedyczną, dba o skrótowość tekstu,

· pisze rozprawkę, prezentuje wyraźnie i uzasadnia swoje stanowisko,

· pisze rozwiniętą charakterystykę postaci literackiej, wykorzystuje odwołania do tekstu,

· tworzy rozwinięty opis sytuacji, szczegółowo prezentuje okoliczności,

· koryguje własny tekst, dodaje uzupełnienia.

· korzysta z różnorodnych źródeł informacji,

· sprawnie posługuje się przypisami,

· celowo i funkcjonalnie stosuje stylizację w tworzonym tekście,

· świadomie dobiera słownictwo w tworzonym tekście,

· zapisuje bezbłędnie pod względem gramatycznym i ortograficznym nazwy własne, nazwiska, nazwy miejscowe,

· celowo i poprawnie stosuje różne typy zdań wielokrotnie złożonych,

· tworzy tekst bezbłędny pod względem interpunkcji,

· celowo i funkcjonalnie stosuje w tworzonym tekście mowę zależną i niezależną,

· wykorzystuje funkcjonalnie oficjalną i nieoficjalną odmianę polszczyzny,

· tworzy formy użytkowe, zachowując ich wszystkie wymogi:

– podanie,

– cv,

– protokół,

– list motywacyjny,

· układ notatkę encyklopedyczną, świadomie i poprawnie stosuje odpowiednie skróty,

· pisze rozprawkę, przedstawia swoje tezy, opinie, oceny, uzasadnia je różnymi rodzajami argumentów,

· pisze rozwiniętą charakterystykę postaci literackiej, wzbogaca ją komentowanymi cytatami i odwołaniami do tekstu,

· tworzy opis sytuacji, celowo dobiera sposób narracji i styl wypowiedzi,

· samodzielnie redaguje własny tekst.

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego osiągnięcia w znacznym stopniu wykraczają poza wymagania dopełniające i sytuują się na poziomie ponadprogramowym. Jego praca cechuje się samodzielnością i kreatywnością. Prezentuje wysoki poziom wiedzy i erudycji interdyscyplinarnej. Świadomie i funkcjonalnie posługuje się bogatym słownictwem terminologicznym. Samodzielnie analizuje i interpretuje teksty literatury pięknej, literatury faktu. Czyta, rozumie i wykorzystuje teksty popularnonaukowe, naukowe i publicystyczne. Potrafi analizować i interpretować dzieła malarskie z uwzględnieniem specyfiki środków języka malarskiego. Komentuje związki dzieła malarskiego z tekstem literackim. Analizuje i interpretuje dzieła filmowe i teatralne. Dostrzega i komentuje związki między różnymi dziełami sztuki. Formułuje problemy, proponuje sposoby ich rozwiązania. Tworzy bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi ustne i pisemne. Samodzielnie planuje swoją pracę. Potrafi ocenić własne dokonania. Odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych, publikuje swoje teksty.

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, którego wyniki nie osiągają poziomu wymagań koniecznych, w związku z tym nie jest w stanie wykonać zadań o niewielkim stopniu trudności. Brak wiedzy i umiejętności wyklucza osiągnięcie nawet minimalnego postępu.